صفحه محصول - تحقیق پدیده سلامت و فساد اداری در سازمانها و بررسی نظریه ها و روش های سنجش سلامت و فساد اداری

تحقیق پدیده سلامت و فساد اداری در سازمانها و بررسی نظریه ها و روش های سنجش سلامت و فساد اداری (docx) 114 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 114 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

89535153670 دانشگاه تهران دانشکده مدیریت پژوهشگر: الناز بحری رودپشتی فهرست: TOC \o "1-3" \h \z \u 2-1- مقدمه: PAGEREF _Toc523823851 \h 32-2- مفاهیم و تعاریف: PAGEREF _Toc523823852 \h 52-2-1- مفاهیم و تعاریف فساد: PAGEREF _Toc523823853 \h 52-2-2-1- انواع فساد: PAGEREF _Toc523823854 \h 82-2-2-2- فصل مشترک مباحث مربوط به فساد PAGEREF _Toc523823855 \h 122-2-2- مفاهیم و تعاریف سلامت: PAGEREF _Toc523823856 \h 142-2-2- 1- سطوح و دسته‌بندی تعاریف سلامت: PAGEREF _Toc523823857 \h 172-2-2-2- تعاریف سلبی سلامت: PAGEREF _Toc523823858 \h 172-2- 2-3- تعاریف ایجابی سلامت: PAGEREF _Toc523823859 \h 182-3-جمع‌بندی تعاریف: PAGEREF _Toc523823860 \h 242-4- گزاره‌های سلامت و فساد: PAGEREF _Toc523823861 \h 252-4-1- نظریه‌های موجود در فساد: PAGEREF _Toc523823862 \h 252-4-1-1- نظریه‌ی سیب بد: PAGEREF _Toc523823863 \h 272-4-1-2- نظریه‌ی رهایی اخلاقی: PAGEREF _Toc523823864 \h 272-4-1-3- نظریه‌ی کنش بوردیو: تحلیل رغبت PAGEREF _Toc523823865 \h 292-4-1-4- نظریه‌ی موازنه‌ی هزینه‌ها و پاداش‌های مورد انتظار فساد(رویکرد انتخاب عمومی): PAGEREF _Toc523823866 \h 302-4-1-5- نظریه‌ی فرهنگی‌هافستند: PAGEREF _Toc523823867 \h 312-4-1-6- نظریه‌ی فرهنگ سازمانی: PAGEREF _Toc523823868 \h 332-4-1-7- نظریه‌ی سلامت سلزنیک: PAGEREF _Toc523823869 \h 342-4-1-8- نظریه سلامت ماروین بروان: PAGEREF _Toc523823870 \h 352-4-2- روش‌های سنجش سلامت و فساد: PAGEREF _Toc523823871 \h 362-4-2-1- روش‌های سنجش فساد PAGEREF _Toc523823872 \h 362-4-2-2- روش‌های سنجش سلامت: PAGEREF _Toc523823873 \h 422-5- جمع‌بندی پژوهش‌های داخلی و خارجی: PAGEREF _Toc523823874 \h 512-5-1- تجزیه و تحلیل پژوهش‌های داخلی: PAGEREF _Toc523823875 \h 942-5-2- تجزیه و تحلیل پژوهش‌های خارجی: PAGEREF _Toc523823876 \h 962-6- مدل مفهومی برآمده از پژوهش‌های پیشین و نتیجه‌گیری: PAGEREF _Toc523823877 \h 100فهرست منابع و مآخذ: PAGEREF _Toc523823878 \h 103 فهرست جداول: TOC \h \z \c "جدول" جدول 5: مروری اجمالی بر تحقیق‌های داخلی PAGEREF _Toc523823849 \h 52 جدول 6: مروری اجمالی بر تحقیق‌های خارجی PAGEREF _Toc523823850 \h 83 فهرست نمودارها و اشکال: TOC \h \z \c "نمودار" نمودار 3: شکل رهایی اخلاقی و فرایند منتهی به فساد PAGEREF _Toc523823837 \h 31 نمودار 4: وضعیت فساد به صورت نموداری PAGEREF _Toc523823838 \h 34 نمودار 5: معبد سلامت TI (TI,2012) PAGEREF _Toc523823839 \h 46 نمودار 6: مدل سنجش سلامت/فساد دکتر بازرگانی و همکاران PAGEREF _Toc523823840 \h 51 نمودار 7: مدل سنجش سلامت اداری شورای دستگاه‌های نظارتی PAGEREF _Toc523823841 \h 53 نمودار 8: پراکندگی سطوح مطالعات و پژوهش‌ها PAGEREF _Toc523823842 \h 97 نمودار 9: متغیر وابسته در پژوهش‌های ذکر شده در ادبیات داخلی PAGEREF _Toc523823843 \h 97 نمودار 10: نمودار فراوانی ابعاد پژوهشی در رابطه با موضوع سلامت و فساد PAGEREF _Toc523823844 \h 99 نمودار 11: فراوانی سطوح تحلیل در ادبیات خارجی PAGEREF _Toc523823845 \h 99 نمودار 12: فراوانی موضوعات اصلی پژوهش در ادبیات خارجی PAGEREF _Toc523823846 \h 100 نمودار 13: مدل مفهومی تحقیق (عابدی جعفری, حسن; محدثی, حسن; فاضلی, محمد; حسینی هاشمی, سید داوود; حبیبی, لیلی, 1391) PAGEREF _Toc523823847 \h 105 TOC \h \z \c "شکل" شکل 1: مدل سلامت ماروین بروان (Brown, 2005) PAGEREF _Toc523823848 \h 39 2-1- مقدمه: در این نوشتار به بررسی مفاهیم و تعاریف موجود از پدیده‌ی سلامت و فساد اداری در سازمان‌ها پرداخته خواهد شد و سپس گزاره‌های موجود در این موضوع اعم از نظریه‌ها و روش‌های سنجش سلامت و فساد اداری مورد توجه قرار خواهند گرفت. در نهایت نیز تحقیق‌ها و پژوهش‌هایی را که در رابطه با موضوع سلامت و فساد اداری و سنجش این پدیده در سطوح ملی و سازمانی و محلی انجام گرفته‌اند گرد آورده و نتیجه‌گیری انجام خواهد گرفت. فساد و سلامت پدیده‌هایی هستند که در روابط و کنش‌های اجتماعی افراد جامعه، بروز نموده و همانند سایر پدیده‌های اجتماعی، دارای ابعاد، تعاریف و مشخصه‌های پیچیده و متنوع خود می‌باشند. از آن‌جا که پدیده‌ی اجتماعی، هر واقعه‌ای است که در جامعه رخ می‌دهد؛ می‌توان نتیجه گرفت از آن هنگام که اجتماعات انسانی از مرحله‌ی بسیط خود پای فراتر نهاده‌اند و وارد مرحله‌ای از تاریخ خود شده‌اند که در آن‌ها گروه‌های ثانوی شکل گرفته و این گروه‌ها به برخی از اشکال خیر محدود (زمین، مسکوکات، بردگان، مراتع، و غیره) و انواع قدرت (قهریه، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، و قدرت ناشی از تخصص فنی) دسترسی داشته‌اند، مشکلی به نام فساد هویدا شده است. هم‌چنین نمونه‌های بسیار جالبی در تاریخ اسلام وجود دارد که حاکی از آن است که برخی از نیروهای اسلام نیز برای کسب منافع مادی، کسانی را که اسلام آورده بودند کشتند و به همین دلیل از طرف خداوند و پیامبر مؤاخذه شدند: "قرآن ... می‌فرماید: (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللهِ فَتَبَیَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقی إِلَیْکُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که در راه خدا گام می‌زنید (و برای جهاد می‌روید) تحقیق کنید و به خاطر این که سرمایه‌ی ناپایدار دنیا (و غنایمی) به دست آورید، به کسی که اظهار اسلام می‌کند نگویید مسلمان نیستی». در شأن نزول این آیه آمده است: پس از بازگشت رسول خدا (ص) از غزوه‌ی خیبر، اسامه بن زید را به همراه جمعی، به سوی تعدادی از روستاهای یهودی‌نشین اطراف فدک فرستادند تا آنان را به اسلام دعوت کند. مردی یهودی به نام «مرداس بن نهیک» که از حضور اسامه آگاهی یافت، نزدیکان و اموال خود را در کنار کوه جمع نمود و نزد اسامه آمد، در حالی که می‌گفت: «أشهد أن لا اله اللَّه و ان محمداً رسول اللَّه»، امّا اسامه او را به قتل رساند. وی پس از بازگشت، نزد رسول خدا (ص) رفت و جریان را به حضرت گفت. رسول خدا (ص) به او فرمود: «مردی را کشتی که به لا اله الا اللَّه و انّی رسول اللَّه، شهادت داد!» اسامه گفت: «اي رسول خدا، او براي نجات از كشتن، شهادت داد». رسول خدا (ص) فرمود: «آيا دل او را شكافتي تا آگاهي يابی!» (رجبی، صص.15-14). فساد و سلامت در اغلب تحقیقات در پیوند با هم قرار داده شده‌اند. برخی محققان این دو را دو روی یک سکه دانسته‌اند و مطالعه‌ی یکی را مطالعه‌ی آن دیگری نیز تلقی کرده‌اند و برخی نیز به‌ منظور رعایت دقیق‌تر معیارهای علمی کوشیده‌اند در باب هر یک پژوهش و بررسی جداگانه‌ای انجام دهند و از مجموع این بررسی‌ها به نتایج مکملی نائل شوند. در این تحقیق نگاه دوم، مبنای ادامه‌ی مباحث خواهد بود. 2-2- مفاهیم و تعاریف: به طور طبیعی در بررسی هر پدیده و موضوعی نخست باید به تعریفی جامع و مانع از آن پدیده دست یافت. به همین منظور در ادامه به بررسی انواع تعاریف موجود از فساد و انواع آن و سپس تعاریف موجود از سلامت و انواع آن پرداخته خواهد. 2-2-1- مفاهیم و تعاریف فساد: مفهوم «فساد» مانند ديگر مفاهيم در علوم اجتماعي دلالت‌هاي بسيار متنوعي دارد و تعاريف مختلفي از آن ارايه شده‌ است. و همان گونه که می‌دانیم تعریف یک پدیده‌ی اجتماعی در هر زمان می‌تواند دارای تعریف متفاوتی داشته باشد CITATION Dio13 \p 413 \l 1033 (Dion, 2013, p. 413). در واقع می‌توان گفت تعریف جهان‌شمولی از فساد موجود نیست همان گونه که "کورر" مطرح نموده است، هر پژوهشي که درباره‌ي فساد انجام مي‌گيرد، به شدت تحت تأثير چگونگي تعريف مفاهيمش قرار دارد. در واقع، نوع درک يا برداشتي که درباره‌ي مفهوم يا پديده‌ی فساد وجود دارد در ماهيت تحليل و مدل‌بندی آن بسيار مؤثر است. فساد طبق تعریفی که در فرهنگ وبستر آمده است «پاداش نامشروعی است که برای وادار کردن فرد به تخلف از وظیفه تخصیص داده می‌شود.» بانک جهانی از فساد چنین تعریفی ارائه می‌دهد: «سوء‌استفاده از موقعیت دولتی به قصد انتفاع فردی» CITATION Abd13 \p 141 \l 1033 (Abdul Jabbar, 2013, p. 141)". هم‌چنین دفتر مبارزه با جرم و مواد مخدر" (1997)، فساد را چنين تعريف کرده است: "رشوه‌خواري و هر رفتار ديگر منتسب به افرادي که مسئوليت‌هايي در بخش‌هاي عمومي يا خصوصي به آن‌ها سپرده شده است و تخطي از وظايف مربوط به منزلت و موقعيت شغلي خودشان به ‌عنوان مسئولان رسمي، کارکنان بخش خصوصي، کارگزاران مستقل و ساير مناسبات از اين دست ... به منظور نيل به مزايايي نامشروع و نادرست براي خودشان و يا افراد ديگر" CITATION LaF042 \l 1033 (LaFree, G; Morris, N;, 2004)البته دفتر مبارزه با جرم و مواد مخدر پس از تصویب کنوانسیون بین‌المللی مبارزه با فساد در سال 2004 به فساد جنبه‌ی حقوقی نیز داد که آن را در مقدمه‌ی این سند آورده و فساد را با دیگر انواع جرم و وقوع آن برابر می‌داند CITATION Uni13 \l 1033 (UNODC, 2013) . در قانون ارتقای سلامت نظام اداري و مقابله با فساد در جمهوري اسلامي ايران(1383)، تعريف نسبتاً مشابهي با تعريف سازمان ملل ارايه شده است. در اين قانون فساد چنين تعريف شده است: "هرگونه رفتار (اعم از فعل يا ترك) توسط هر فرد حقيقي يا حقوقي به صورت فردي، جمعي يا سازماني كه به‌ طور عمدي و با هدف كسب هرگونه منفعت يا امتياز مستقيم يا غيرمستقيم براي خود يا ديگري و با انحراف يا خروج از احكام شرعي يا قوانين موضوعه‌ی كشوري انجام پذيرد كه ضرر و زياني را به منافع، منابع يا سلامت عمومي يا جمعي از مردم وارد نمايد، فساد تلقي مي‌شود"(محدثی،فاضلی، عابدی‌جعفری،1391،ص.39). مؤسسه‌ی گالوپ نیز که در زمینه‌ی پژوهش‌های کمی و سنجش شاخص‌های اجتماعی تخصص دارد، فساد را «اقدامات غیرقانونی که از طریق آن‌ها شهروندان به مقامات دولتی رشوه می‌دهند تا مجوز بگیرند، قرارداد ببندند و یا از مجازات بگریزند؛ و به طور خلاصه رشوه دادن برای فائق آمدن بر قانون یا قواعد بروکراسی تعریف کرده است CITATION Ins99 \p 1 \l 1033 (Gallup, 1999, p. 1) هم‌چنین کافمن يکي از صاحب‌نظران برجسته‌ی فساد چنين تعريفي از آن ارايه کرده است: فساد عبارت است از بهره‌برداري از ادارات دولتي براي سود شخصي CITATION Kau98 \p 4 \l 1033 (Kaufmann, D; Gray, C;, 1998, p. 4). «کارواژال» دسته‌بندی از ارتکاب فساد ارائه‌ می‌دهد به این ترتیب که شامل: رابطه‌ی ارباب‌رجوع و کارگزار: قانون‌شکنی: فساد را بر حسب تخلف از قواعد رسمي اداري تعريف مي‌كند. ناسازگاری با نظر عمومی جامعه: فساد، مبتني است بر تعريفي كه افكار عمومي از فساد مي‌دهد. يعني افکار عمومي به ما مي‌گويد که فساد چيست. تجاوز به حقوق عموم جامعه: در اين نوع تعاريف فساد عملي است که به منافع عمومي لطمه وارد کند CITATION Car992 \p 336-337 \l 1033 (Carvaial, 1999, pp. 336-337). به زعم کارواژال فساد پديده‌اي مربوط به شبکه‌ی روابط اجتماعي است. مشخصه‌ی اصلي هر شبکه، تبادلاتي است که بين اعضاء صورت می‌گیرد. سه عامل حاکم بر اين روابط است: 1. جهت رابطه (افقي، عمودي) 2. منابع مورد مبادله (قدرت، ثروت، اطلاعات، کار و...) 3. نوع روابط (رسمي، غيررسمي). در نظر وی، فساد در سطح کلان، فرآيندي اجتماعي است که شامل چهار مرحله است: 1. ايجاد هسته‌ی فساد: اين مرحله اغلب توسط فردي صورت مي‌گيرد که حداقل يکي از شرايط زير را داشته باشد: به دنبال منافع بيش‌تر باشد، احساس کند پاداش کافي به او تعلق نمي‌گيرد، قبلاً عضو شبکه‌هاي فساد بوده باشد، کارفرما يا دولت را دشمن خود تلقي کند. 2. گسترش شبکه‌ی فساد: در اين مرحله، ساير افراد نيز به شبکه می‌پیوندند؛ به ویژه بالادستان و آن‌هايي که مي‌توانند فساد را افشا کنند. 3. رشد نمايي فساد: در اين مرحله افرادِ هر چه بيش‌تري از داخل و خارج از سازمان به شبکه می‌پیوندند. 4. مرحله‌ی ثبات: در اين مرحله شبکه‌ی قدرت فساد به مرحله‌ی توازن و سازگاري با ساير شبکه‌ها و سيستم نظارتي می‌رسد CITATION Car992 \l 1065 (Carvaial, 1999). با توجه به تعاریف ارائه شده تا کنون باید یک تعریف را به عنوان تعریفی که در این تحقیق مورد توجه است و اساس تحقیق بر آن گذاشته می‌شود ارائه شود. به نظر محقق، تعریفی که سازمان شفافیت بین‌الملل (Transparency International) در سال 2013 از فساد کرده است جمع‌بندی مناسبی از تعاریفی است که تا کنون ارائه شده است و هم‌خوانی بسیار خوبی با تعریف ارائه شده از فساد در قانون ارتقای سلامت اداری دارا می‌باشد. این سازمان فساد را «سوء‌استفاده از قدرت اعطایی با قصد انتفاع شخصی» تعریف می‌کند CITATION Sut14 \p 1 \l 1033 (Sutherland, 2014, p. 1) 2-2-2-1- انواع فساد: در مطالعه‌اي كه چندی قبل صورت گرفته است- بر اساس مجموعه‌اي از شاخص‌هاي مهم و اساسي- اشكالي از پديده‌ی فساد معرفي شده‌اند. به عبارتی دیگر فساد در متن اجتماع رخ می‌دهد و از این رو دارای علل و عوامل و اشکال متفاوت و متنوعی می‌باشد CITATION Nor13 \p 65 \l 1033 (Nordin, Rumaizah Mohd; Takim, Roshana; Nawawi, Abdul Hadi;, 2013, p. 65) اين اشکال، که مي‌توان آن‌ها را جزو انواع اصلي رفتار مفسدانه ناميد، عبارتند از ارتشاء، اختلاس، كلاه‌برداري و اخاذي CITATION Gra12 \p 386 \l 1033 (Graycar, Adam; Sidebottom, Aiden;, 2012, p. 386). با این که به نظر می‌رسد اين مفاهيم تا حدود زيادي باهم هم‌پوشاني دارند و حتي گاهي اوقات ممکن است با عبارات ديگري نيز جایگزین شوند، با اين حال می‌توان از آن‌ها براي توضيح و تفکيک شکل‌‌های اصلي رفتار مفسدانه استفاده نمود CITATION Lam99 \p 10 \l 1033 (Lambsdorff, 1999, p. 10). فساد را مي‌توان بر حسب شکل منافع و نوع رويه‌اي(چگونگي) که فساد يا عمل مفسدانه رخ مي‌دهد به دو شکل اساسي تقسيم کرد: فردي و نهادی CITATION Tho932 \l 1033 (Thompson, 1993)و CITATION Gra12 \p 386-387 \l 1065 (Graycar, Adam; Sidebottom, Aiden;, 2012, pp. 386-387). فردي: در اين نوع فساد، افراد صاحب منصب يا کارکنان منافع شخصي‌شان را در نقش‌هاي خودشان به مثابه‌ی شهروندان خاص اخذ مي‌كنند. نهادی: در اين نوع فساد، کارکنان منافعي را دريافت مي‌كنند که موقعيت‌هاي شغلي يا حرفه‌اي‌شان را در درون سازمان ارتقاء مي‌بخشد يا به تقويت ايدئولوژي سياسي‌شان کمک مي‌كند. در فساد از نوع نهادي، منافع دريافتي افراد سياسي است و لزوماً به مشروعیت زدایی خود آن‌ها منجر نمي‌‌شود CITATION LaF042 \p 601-604 \l 1065 (LaFree, G; Morris, N;, 2004, pp. 601-604). کیمویو دو نوع فساد را شناسایی نموده است: فساد کوچک و فساد سیستماتیک. وی معتقد است فساد کوچک زمانی قابل مشاهده خواهد بود که راست‌گویی یک هنجار است، در نتیجه رفتارهای فساد‌آمیز یک استثنا محسوب می‌شوند. در حالی که فساد سیستماتیک دربرگیرنده‌ی تعداد زیادی از افراد است که به طور منظم و با همکاری درگیر رفتارهای فسادآمیزاند CITATION Dio13 \p 413 \l 1065 (Dion, 2013, p. 413). فساد اداری نیز مورد توجه بسیاری از محققان و صاحب‌نظران بوده است و معمولاً در تعریف فساد اداری همان تعریف فساد را ارائه می‌دهند با شرط وقوع در سازمان. اما در جای دیگر تعریف قانونی فساد اداری چنین مطرح شده است: «استفاده‌ی غیر قانونی از اختیارات اداری/دولتی برای نفع شخصی»(زاهدی،محمدنبی و شهبازی،1388،ص.33). نکته‌ی قابل طرح تا به این‌جا این است که همان‌گونه که مشاهده شد، تعاریف از فساد بسیار است و هر کدام از محقان و صاحب‌نظران سعی در تعریف فساد از منظری خاص دارند. به گونه‎ای که برخی آن را منظر قانونی تعریف می‌نمایند، همانند هلیدی، تعریف مؤسسه گالوپ، لانگست و ... که در این منظر فرض بر این موضوع استوار است که قانونِ کامل، جامع و بدون خدشه‌ای وجود دارد که کارکنان باید بر اساس آن عمل کرده و عمل نکردن مطابق با آن به معنی بروز فساد است (فاضلی،1388،صص.23-22)و CITATION Roc11 \p 160 \l 1033 (Rocha, Jose Luis; Brown, Ed; Cloke, Jonathan;, 2011, p. 160). اما در مواقعی که قانون وجود نداشته باشد و یا قانون موجود دارای ابهاماتی باشد چنین تعاریفی نیز اساساً دچار تزلزل می‌شود. از این رو برخی دیگر از محققان سعی در تعریف فساد بر اساس افکار عمومی نموده‌اند. بر این اساس آن‌چه مردم جامعه غیراخلاقی و مضر می‌دانند، فساد است اما در این نوع تعریف نیز به دلیل تفاوت نظر و نگاه در میان مردم و نخبگان سیاسی، رسیدن به اتفاق نظر کاری است دشوار. بر همین اساس‌هایدن‌هایمر سه نوع فساد را از هم متمایز می‌سازد(فاضلی،1388،ص.24) : فساد سیاه: کاری است که از نظر توده‌ها و نخبگان منفور است(مانند رشوه گرفتن مهندس ناظر و نادیده گرفتن معیارهای ساخت ساختمان). فساد خاکستری: کاری که اکثر نخبگان منفور می‌دانند ولی مردم نسبت به آن بی‌تفاوت‌اند.(مانند کوتاهی کارمندان در اجرای قوانینی که مردم دوست ندارند و نخبگان مفید می‌دانند.) فساد سفید: کاری که ظاهراً خلاف قانون است ولی نخبگان و مردم مهم و مضر نمی‌دانند(حبیبی،1375،ص.15). هر چند این دسته‌بندی نیز چندان نتوانسته است مشکل رسیدن به اجماعی در تعریف فساد را حل کند اما نباید از این نکته غافل شد که افکار عمومی بر مبنای برداشتی که از فساد در جامعه وجود دارد درباره‌ی مشروعیت نظام سیاسی قضاوت می‌کند. برخی دیگر نیز فساد را بر اساس روند تصمیم‌گیری تعریف کرده‌اند و برخی دیگر آن را بر اساس سطح سازمانی. که در این صورت از فساد کلان و خرد صحبت به میان می‌آید(فاضلی،1388،صص.27-24). سازمان جهانی ضد فساد دو نوع کلی فساد را شرح می‌دهد: کلان و خرد. فساد جامع دربرگیرنده‌ی عملیات اصلی دولت شده و قوانین و مقررات و حکمرانی خوب را در هم می‌شکند CITATION Lid071 \p 12 \l 1065 (Lidholm, 2006/2007, p. 12). فساد کلان سوءاستفاده‌ی مقامات سیاسی ارشد از قدرت است که به زوال سریع حاکمیت قانون، ثبات اقتصادی و اعتماد مردم به حاکمیت منجر می‌شود. از این نوع فساد به «اخاذی دولتی» نیز یاد می‌شود(فاضلی 1388ص.27). این در حالی است که فساد در سطح خرد تمام جامعه را تحت تأثیر خود قرار نمی‌دهد بلکه تقریباً شامل تعاملات میان افراد می‌شود که از حدود وظایف و تعهد یکی از طرفین منحرف می‌شود CITATION Lid071 \p 12 \l 1065 (Lidholm, 2006/2007, p. 12). فساد خرد همان گرفتن رشوه‌های اندک از سوی کارکنان بروکراسی(کارمندان) در مقابل واگذار کردن امتیازهای کوچک است. از این فساد به «فساد نظام‌مند» نیز یاد می‌شود(فاضلی،1388،ص.27). رز-اکرمن فساد کلان را بسیار خطرناک می‌داند، زیرا انحراف جدی در مسیری که دولت و جامعه عمل می‌کند، ایجاد می‌کند. دولت مبالغ سنگینی برای تدارک و تجهیز بنگاه‌های با مقیاس بزرگ پرداخت می‌کند و از خصوصی‌سازی‌ها و اعطای امتیازات مبالغ ناچیزی دریافت می‌کند. مقامات فاسد انتخاب‌های بخش عمومی را منحرف می‌کنند تا رانت‌های کلانی برای خود ایجاد کنند و انتخاب‌های عمومی ناکارآمد و نابرابر تولید کنند. دولت تعداد زیادی طرح‌های غلط ایجاد می‌کند و بیش از اندازه روی طرح‌هایی خرج می‌کند که اساساً در ست و بی‌عیب هستند. فساد منافع افزایش درآمد حاصل از خصوصی‌سازی و اعطای امتیازات را کاهش می‌دهد(رز-اکرمن،1382،ص.301). 2-2-2-2- فصل مشترک مباحث مربوط به فساد به رغم ماهيّت پيچيده و چندوجهي پديده‌ی فساد، و تنوع تعاريف و مفهوم‌پردازي‌ها و تشتت آراء درباره‌ی آن، آنچه از بدنه‌ی دانش و بررسي منابع مربوط به فساد مي‌توان استنباط کرد اين است که فساد دست‌کم داراي چهار دلالت اساسي زير است: نخست) اکثر منابع و تحليل‌ها با اين امر موافق‌اند که فساد به آن دسته از کارکنان و صاحب‌منصبان و کارگزاران بخش عمومي مربوط مي‌‌شود که از موقعيت‌هاي اعتماد و اقتدار سوءاستفاده مي‌کنند. سياست‌مداران، بوروکرات‌ها، قضات، پليس، مأموران اصلاح و نظارت، دادستان‌ها و جز آن‌ها را مي‌توان در زمره‌ی اين دسته از کارگزاران قرار داد. دوّم) اکثر صاحب‌نظران حوزه‌ی فساد با اين امر موافق‌اند که ارتکاب فساد فقط مي‌تواند در خلال يا جريان انجام وظايف قانوني اين دسته از صاحب منصبان و کارگزاران بخش عمومي صورت بگيرد. اين مفهوم‌پردازي از فساد کم و بيش با نظريه‌ی جرم‌شناس معروف ادوين ساترلند (1949) درباره‌ي "جرايم يقه-سفيد" (جرايمي که توسط افرادي با مناصب و منزلت‌هاي بالا در جريان ايفاي نقش‌هاي شغلي صورت مي‌گيرد) منطبق است. نکته‌اي که بايد مورد توجه قرار داد اين است که فساد شامل حال آن دسته از صاحب‌منصبان بخش عمومي مي‌‌شود که با استفاده از موقعيت شغلي خودشان هم اعمال غيرقانوني انجام مي‌دهند و هم از هنجارهاي غيررسمي تخطي مي‌کنند. سوّم) اکثر مطالعات و تحليل‌ها بر اين امر صحه مي‌گذارند که صاحب‌منصبان و کارگزاران بخش عمومي عمدتاً در قبال اعمال مفسدانه‌ي خود از منافع و پاداش‌هاي شخصي برخوردار مي‌شوند. با اين حال، همان‌طور که تامسون (1993) نيز تصريح کرده است، اين به‌ منزله‌ی آن نيست که همه‌ی پاداش‌ها و منافع مادي پولي و شخصي است. پاداش‌ها و عايدي ناشي از ارتکاب اعمال مفسدانه مي‌تواند اشکال غيررسمي، غيرشخصي و غیر اجرایی و غيرسازماني نيز داشته باشد. چهارم) بسياري از تعاريف و مفهوم‌سازي‌هاي مربوط به فساد اين نکته را مورد توجه قرار داده‌اند که در مواردي افراد ثالث به طور مستقيم از اعمال و تصميماتي که توسط صاحب منصبان بخش عمومي گرفته مي‌‌شود، منتفع مي‌شوند. چنين تفسيري، حوزه‌ی فساد را به وراي منافع کارگزاران بسط مي‌دهد. يعني فساد فقط ارتکاب اعمال غيرقانوني و سوء‌استفاده از منابع عمومي به نفع شخصي کارگزاران نيست. از اين رو، اعمال کارگزاران بخش عمومي که منافعي براي شخص ثالث دارد هر چند که شايد مفسدانه تلقي نشود، با اين وجود غيراخلاقي و کج‌روی است. صدور مجوزها و گواهي‌نامه‌ها (ليسانس‌ها) و موارد متعدد ديگر به نفع اشخاص ثالث را مي‌توان مثال‌هاي بارزي براي اين مؤلفه از فساد در نظر گرفت CITATION LaF042 \l 1065 (LaFree, G; Morris, N;, 2004). اکنون لازم است که با مفاهیم و تعاریف سلامت نیز آشنا شویم. 2-2-2- مفاهیم و تعاریف سلامت: مفهوم سلامت یکی از مباحث دیگری است که محققان و صاحب‌نظران از دیدگاه‌ها و زوایای متفاوت به آن نگریسته‌اند. در ابتدا نگاه کوتاهی بر این جنبه‌های متفاوت افکنده و سپس به زاویه‌ای پرداخته خواهد شد که در این تحقیق بیش‌تر مورد نظر است. مفهوم سلامت، گاهاً در معنا و مفهوم Health و تندرستی به کار می‌رود. این نگاهی است که در مؤلفه‌های Good Governance به آن برمی‌خوریم. برنامه‌ی اسکان انسانی سازمان ملل متحد (UN-Habitat) در کتاب راهنمایی که برای مبارزه با فساد در سازمان‌ها و شهرداری‌ها و حکومت‌های محلی منتشر ساخته است، از تعبیر health برابر با integrity و متضاد با فساد بهره برده است CITATION Fis061 \p 7 \l 1033 (Fisher, 2006, p. 7). اما بیش از آن که سلامت با مفهوم تندرستی مانند آن‌چه در بالا مطرح شد مورد توجه قرار گیرد، گاهاً در معنای متضاد فساد به کار می‌رود CITATION Arm05 \p 1 \l 1033 (Armstrong, 2005, p. 1). لانیی و ازفر در مقایسه‌ی این دو مفهوم می‌گویند: "گه‌گاه واژه‌ی حکمرانی خوب به جای واژه‌ی سلامت به کار برده می‌شود، اما دومی دقیق‌تر است و مشخص‌کننده‌ی درست‌کاری و فقدان فساد در حکومت است. حکمرانی خوب نه فقط به سلامت بلکه هم‌چنین به مدیریت کارآمد منابع عمومی و نزد برخی مفسران، به مشارکت عمومی مکفی در تصمیم‌سازی اشاره می‌کند" CITATION Lan052 \p 5 \l 1033 (Lanyi, Anthony; Azfar, Omar;, 2005, p. 5) "ظاهراً اصطلاح integrity"" از کلمه‌ی لاتین in-tangree به معنی دست‌نخورده (untouched) مشتق شده است. این واژه به فضیلت، فسادناپذیری، و حالتی از بی‌عیب بودن اشاره دارد. سلامت با فقدان کلاه‌برداری و فساد رابطه‌ی تنگاتنگی دارد، اما هم‌چنین شامل شایستگی عام نیز هست" CITATION Ben081 \p 16 \l 1033 (Haan, Inade; Benner, Hans;, 2008, p. 16). در تعریف سلامت نیز همانند تعریف فساد می‌توان به از دیدگاه‌ها و جنبه‌های متفاوت نگریست. این دیدگاه‌ها مبتنی بر هماهنگی، دیدگاه اخلاقی و دیدگاه قانونی و ... قابل بحث‌اند. از دیدگاه هماهنگی، سلامت به منزله‌ی تجسم کردن کلیت یا کامل و به منزله‌ی عرضه کردن هم‌سازی و انسجام اصول و ارزش‌ها تلقی می‌شود CITATION Min12 \p 700 \l 1065 (Mintrop, 2012, p. 700). این تعریف با یکی از معانی لاتین کلمه‌ی integras سازگار است: بی‌نقص، کل، هماهنگی. اما در دیدی دیگر بر دلالت اخلاقی مفهوم سلامت تأکید دارند: "سلامت نیازمند مؤلفه‌ای اخلاقی است که رویکرد دوم را به مفهوم سلامت این دیدگاه اخلاقی می‌سازد، با مواضع متفاوتی که در ارتباط با این دیدگاه اخذ می‌شود" CITATION Six071 \p 186 \l 1033 (Six, Fredrique; De Bekker, Frank G.A.; Hubert, Leo W.J.C.;, 2007, p. 186)‌ و CITATION Min12 \p 699 \l 1033 (Mintrop, 2012, p. 699). در ذیل این دیدگاه، برخی اخلاقی بودن را با مراعات قانون و مقررات برابر می‌دانند. در این معنا، قانون تجسم ارزش‌ها و هنجارهای مهم تلقی می‌شود. در لغت‌نامه‌ی وبستر تعریف و تشریحی که از سلامت ارائه شده است بدین شرح است: «پایبندی زیاد به کدهای اخلاقی، ارزش‌های ویژه و ... و مترادف با فاسد نبودن» CITATION Mey13 \p 141 \l 1033 (Meyer, Michael E.; Steyn, Jean; Gopal, Nirmala;, 2013, p. 141)در مقابل دیدگاه قانون محور، کسانی قرار مي‌گیرند که قانون را به تنهایی کافی نمی‌دانند و رعایت ارزش‌ها و هنجارها را در ارزیابی سلامت مهم می‌دانند. کسانی که علاوه بر قانون، رعایت منشور اخلاقی سازمان یا واحد مربوطه را نیز مهم ارزیابی می‌کنند، به این موضع نزدیک‌تراند(محدثی، فاضلی و عابدی‌جعفری،1391،ص.56). به این ترتیب اگر به چیزی فراتر از قانون در تأمین سلامت اعتقاد داشته باشیم توضیحی که دلاتره از سلامت ارائه می‌دهد نیز از این جنس محسوب می‌شود. وی معتقد است سلامت و حل و فصل و عزم و اراده و برقراری این عادت است که افراد بدون اجبار بیرونی و تنها با خودکنترلی کارهای درست انجام دهند CITATION Mey13 \p 141-142 \l 1065 (Meyer, Michael E.; Steyn, Jean; Gopal, Nirmala;, 2013, pp. 141-142). 2-2-2- 1- سطوح و دسته‌بندی تعاریف سلامت: دست‌کم در دو سطح از سلامت سخن گفته شده است و در این دو سطح از ارزیابی و سنجش سلامت بحث شده است: 1) سلامت فردی و 2) سلامت نهادی. که سلامت سازمان‌ها را مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌دهد CITATION Mey13 \p 142 \l 1065 (Meyer, Michael E.; Steyn, Jean; Gopal, Nirmala;, 2013, p. 142). سلامت فردی: در سطح فردی، سلامت افراد به ویژه مدیران و رهبران مورد ارزیابی و بررسی قرار می‌دهد. آن طور که سیکس و همکارانش می‌گویند در یک دهه‌ی اخیر تحقیقات زیادی در این باره به ویژه درباره‌ی سلامت مدیران شرکت‌ها انجام گرفته است CITATION Six071 \p 185 \l 1065 (Six, Fredrique; De Bekker, Frank G.A.; Hubert, Leo W.J.C.;, 2007, p. 185). سلامت نهادی: بیش‌تر تحقیقاتی که درباره‌ی سلامت انجام شده است، بر سلامت سازمان‌های اجتماعی متمرکز بوده است و از سطح ارزیابی سلوک فردی فراتر رفته‌اند. لانیی و ازفر تأکید دارند که "مهم است به ‌یاد داشته باشیم که فساد مسأله‌ی توسعه‌ی نهادی است – و نه فقط مسأله‌ی افراد خلاف‌کار" CITATION Lan052 \p 15 \l 1065 (Lanyi, Anthony; Azfar, Omar;, 2005, p. 15). لذا آنان در بررسی و سنجش سلامت، بر تحلیل عواملی که بر کیفیت کارکرد نهادها و سازمان‌ها تأثیر می‌نهند تأکید دارند CITATION Lan052 \p 15 \l 1065 (Lanyi, Anthony; Azfar, Omar;, 2005, p. 15). تعاریف ارائه شده از سلامت را می‌توان بر حسب معیارهای مختلف دسته‌بندی کرد. اما در یک نگاه کلی، می‌توان این تعاریف را در دو دسته‌ی بزرگ تعاریف سلبی و تعاریف ایجابی تقسیم کرد. 2-2-2-2- تعاریف سلبی سلامت: همان‌طور ‌که پیش از این اشاره شد، در متون مربوط به سازمان‌ها، امور اداری، حکومت‌های محلی، و دولت‌ها مفهوم سلامت را اغلب در مقابل مفهوم فساد به‌کار می‌برند و آن را به منزله‌ی آن روی دیگر سکه‌ی فساد به حساب می‌آورند. لذا مقامات، سیاست‌مداران، مدیران و محققانی که به ‌نحوی با موضوع کیفیت اداره‌ی امور اجتماعی و بهبود شرایط مدیریتی کشور سروکار دارند و علائق یا نگرانی‌هایی در این باره دارند، اغلب به این بسنده می‌کنند که فساد را مورد سنجش قرار دهند و بر حسب آن درباره‌ی سلامت سازمان یا اداره‌ی مورد نظر داوری کنند؛ بدین معنا که اگر فساد بیش‌تر باشد، نتیجه گرفته که سلامت کم است و برعکس (محدثی، فاضلی و عابدی‌جعفری،1391،ص.59). 2-2- 2-3- تعاریف ایجابی سلامت: تعاریف ایجابی از سلامت، بر این اصل استوار است که سلامت به معنی فقدان فساد نیست بلکه به معنی برخورداری از استعدادها و امکانات، نیروها و فرآیندهایی است که دست‌کم، سه امکان زیر را علیه فساد فراهم می‌آورد: امکان پیش‌گیری از تحرک نیروها و فرآیندهای فاسد شناسایی سریع موقعیت‌های فساد و نیروها و فرآیندهای فساد امکان سرکوب نیروها و فرآیندهای فاسد قطع یا مهار حلقه‌های سازنده‌ی فساد و جلوگیری از رشد تصاعدی آن در محیط(محدثی،فاضلی و عابدی‌جعفری،1391،ص62-60). اگر چنین درکی از سلامت داشته باشیم، دیگر نمی‌توانیم سلامت را با فقدان فساد برابر بگیریم. در این معنا، وجود یکی موکول به فقدان آن دیگری نیست. هر یک واقعیت مستقلی است که جدای از دیگری حیات دارد. برآیند نیروها و فرآیندهای این دو واقعیت مستقل است که نتیجه را به نفع یکی از طرفین رقم می‌زند. به زبان تمثیل، می‌توان از کالبدی سخن گفت که در آن هم‌زمان هم گلبول سفید وجود دارد و هم ویروس. بسته به شرایط، نیروی یکی بر آن دیگری می‌چربد و بدن را در جهت بیماری یا سلامتی می‌برد(محدثی، فاضلی و عابدی‌جعفری،1391،ص.60). در نزد برخی از محققان فقدان سلامت یکی از اشکال فقدان سلامت است و لذا عدم سلامت برابر با فساد نیست. محققان متعددی وجود دارند که به سلامت این‌گونه می‌نگرند و آن را چیزی بیش از فقدان فساد می‌دانند. به عنوان مثال، هیوبرتز و دیگران در مطالعات‌شان درباره‌ی فساد و سلامت پلیس، از انواع نقض سلامت سخن می‌گویند که آشکارا نشان می‌دهد که دایره‌‌ای که عدم سلامت را پوشش می‌دهد وسیع‌تر از دایره‌ی فساد است:‌ "موارد نقض‌ سلامت یا اشکال بد رفتاری را می‌توان از هم تمیز داد که در ادامه مشاهده می‌شوند: فساد، نظیر سوء استفاده از اداره برای دستاورد شخصی؛ کلاهبردای و دزدی منابع؛ تضاد منافع (خصوصی و عمومی) به منزله‌ی نتیجه‌ی دادن یا دریافت کردن هدایا؛ تضاد منافع به منزله‌ی نتیجه‌ی مشاغل و فعالیت‌های بیرون از سازمان؛ خشونت بی‌دلیل علیه شهروندان و مظنونین؛ روش‌های پلیسی کردن نامناسب دیگر (تجسس)؛ سوء استفاده از اطلاعات و دست‌کاری آن؛ بد رفتاری با (تبعیض و آزار جنسی) همکاران و شهروندان؛ حیف و میل و سوء استفاده از منابع سازمانی؛ و سوء رفتار ولو در خارج از ساعات کاری CITATION Hub07 \p 589 \l 1033 (Huberts, Kaptein, & Lasthuizen, 2007, p. 589). این فهرست از انواع نقض سلامت، حاکی از این است که فقدان سلامت چیزی بیش از فساد است و نیازی نیست که خود نویسندگان به این نکته اشاره کنند. اما جالب این است که آنان خود بلافاصله می‌افزایند: "این نشان می‌دهد که سلامت یا رفتار شایسته بسی بیش از فاسد نبودن معنی می‌دهد. با وجود این، پر واضح است که فساد «به عنوان سوء استفاده از اداره برای دستاورد خصوصی"، جنبه‌ی قاطعی از سلامت سازمانی است CITATION Hub07 \p 590 \l 1065 (Huberts, Kaptein, & Lasthuizen, 2007, p. 590). تعاریف سلامت نیز با در نظر گرفتن دیدگاه‌های ویژه‌ای مورد توجه بوده است که می‌توان به ترتیب با دیدگاه نهادی، قانونی و اخلاقی به آن پرداخت. در بسیاری از تعاریف سلامت، سازمان، گروه، یا واحد اجتماعی‌ای سالم تلقی می‌شود که در آن عوامل ‌نهادینه شده‌ای وجود داشته باشد که علاوه بر این که امکان تخطی از مقررات و قوانین موجود را به حد‌اقل برساند و حرکت در چارچوب تعریف شده را در عالی‌ترین شکلش پاس بدارد، به عملکرد متوازن و هماهنگ واحدهای سازنده بینجامد. برای این که این امر محقق شود، پاره‌ای از متغیرها مورد توجه قرار می‌گیرد تا امکان تحقق بیش‌ترین سلامت را تضمین کنند. در زیر برخی از تعاریفی که در این دسته جای می‌گیرند آورده شده است: تعریفی که دفتر اوراسیا و اروپا (کارگزاری ایالت متحده برای توسعه‌ی بین‌المللی USAID) سلامت حکومت را با واژه‌ی اختصاری TAPEE در پنج عامل خلاصه کرده است. این عوامل عبارتند از: شفافیت، پاسخ‌گویی، پیش‌گیری، تقویت، و آموزش. این فرمول قرار است ایمنی نهادی علیه فساد را از طریق شناسایی امکانات آسیب‌پذیری تقویت کند CITATION Lan052 \p 13 \l 1065 (Lanyi, Anthony; Azfar, Omar;, 2005, p. 13). این فرمول "بر این قضیه استوار است که اعمال فاسد وقتی پا می‌گیرند که نهادهای بخش عمومی و خصوصی در محیط‌های نهادی عمل کنند که مشخصه‌ی آن‌ها ضعف نظام‌مند در این پنج عامل است" CITATION Lan052 \p 13 \l 1065 (Lanyi, Anthony; Azfar, Omar;, 2005, p. 13). تعاریفی در رابطه با هر یک از این عوامل پنج‌گانه ارائه شده است: شفافیت: شفافیت (transparency) توانایی شهروندان، مقامات عمومی، و جامعه‌ی مدنی برای کسب اطلاعاتی است که آنان را برای تصمیم‌گیری آگاهانه و پاسخ‌گو نگه داشتن عاملان بخش عمومی بدان نیازمندند. پاسخ‌گویی: پاسخ‌گویی (accountability) سازوکارهایی است که مقصود از آن‌ها اطمینان از این است که نهادها و نیروهای حکومت‌کننده به نحو صادقانه‌ای وظایفی را که بدان‌ها در قبال شهروندان، تجارت کنندگان، و دیگر سهام‌داران واگذار شده انجام دهند. پیش‌گیری: پیش‌گیری (prevention)ساختاربخشی نهادها و سازمان‌ها تا آن‌جا که فرصت‌های فساد را کاهش دهد. این شامل تقلیل انحصار و اختیار، حقوق ساختن خدمات مدنی، جدا کردن بخش‌های خصوصی و عمومی و رسمی کردن روابط خصوصی- عمومی است. اعمال/اجرای قوانین یا اقدامات تضمین کننده سلامت:‌ (enforcement) انگیزه‌هایی برای پیروی از قواعد پاسخ‌گویی. تقویت مؤثر گاهاً نیازمند تضمین‌های اداری برای اهمال، عملکرد ضعیف، یا عدم پیروی و نیز تضمینات جنایی برای فساد است. آموزش: (education) ابعاد آگاهی، حمایت، و ارزش‌هایی که می‌توانند از طریق حکومت و بخش خصوصی برانگیخته شوند. آموزش در هویت‌یابی، جامعه‌پذیری، و نهادی شدن ارزش‌ها و معیارهای مرتبط سلوک اجتماعی تجسم می‌یابد که تساهل به نفع فساد را کاهش می‌دهد و سلامت را در روابط بخش عمومی و خصوصی تشویق می‌کند. تعریفی که بنر و‌هان از سلامت ارائه می‌کنند نیز مبتنی بر سازوکارهای نهادینه شده است: "سلامت بیش از فقط رعایت کردن قواعد و قوانین است. قانون حدی پایین‌تر و یک نقطه‌ی عزیمت اخلاقی حداقلی را تدارک می‌بیند. خط مشی سلامت ترکیبی از سرکوب و پیش‌گیری را ایجاب می‌کند. از یک طرف، یک سازمان باید اقداماتی را اگر که کارکنش به نحو نامناسبی عمل کنند، انجام دهد (سرکوب). از طرف دیگر، باید همه‌ی‌ کار را برای تغییر وسوسه‌هایی انجام دهد که می‌توانند سبب شوند خدمت‌گزارهای مدنی به نحو نامناسبی عمل کنند (پیش‌گیری). تقدم باید به پیش‌گیری داده شود. نه فقط پیش‌گیری مؤثرتر است بلکه با در نظر گرفتن همه‌ی جوانب، سرمایه‌گذاری بسیاری وقت‌ها کم‌تر از هزینه‌ی ترمیم آسیب‌های ایجاد شده از رفتار نامناسب است" CITATION Ben081 \p 16 \l 1065 (Haan, Inade; Benner, Hans;, 2008, p. 16). کایس و همکارش سلامت یک سازمان را بر اساس چهار مشخصه‌ی زیر تعریف می‌کنند که نشان می‌دهد که تعریف آنان مبتنی بر سازوکارهای نهادی است. هر سازمانی که این خصوصیات را بروز دهد سازمانی برخوردار از سلامت است: زبان تصمیم‌گیری اخلاقی مورد استفاده است. کارمندان به طور باز و مطمئن در باب دلالت‌های اخلاقی اعمال بحث می‌کنند ... . حمایت‌ها و رویه‌هایی ساختاری که تصمیم‌گیری اخلاقی را تسهیل می‌کنند، رشد یافته باشند. ... فرهنگی از گشودگی، مسئولیت و التزام به اهداف متکثر کسب‌وکار شکل گرفته. رشد کارکنان ارزشمند باشد CITATION Kay07 \p 61 \l 1033 (Kayes, Christopher D.; Stirling, David; Nielsen, Tjai M.;, 2007, p. 61). دسته‌ای دیگر از تعاریف ارائه شده درباره‌ی مفهوم سلامت، متمرکز بر معیار رعایت قانون و اخلاق است. در این تعاریف، سلامت یعنی رعایت قوانین و مقررات، هنجارها و ارزش‌های اخلاقی. در زیر به برخی از نمونه‌های این نوع تعریف از سلامت به اجمال اشاره خواهیم کرد: هیوبرت و دیگران از جمله محققانی‌ هستند که سلامت را بر اساس رعایت قوانین و اخلاق تعریف می‌کنند. در نزد آنان مفاهیم فساد، سلامت، و اخلاق با هم ربط دارند. همان‌طور که تعاریف ارائه شده از مفهوم فساد حاکی از آن است که فساد تخطی از هنجارها و ارزش‌های اخلاقی مورد قبول جامعه برای نیل به منافع شخصی است، سلامت به ‌همان میزان اما البته به ‌نحو ایجابی با اخلاق پیوند دارد و بر اساس آن تعریف می‌شود. از نظر آنان مهم‌ترین معیار داوری درباره‌ی سلامت –خواه سلامت فردی و خواه سلامت نهادی- ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی است: "سلامت، کیفیتی از افراد و کیفیتی از سازمان‌ها CITATION Kap01 \p 283 \l 1033 (Kaptein, Muel; Van Reenen, Peit;, 2001, p. 283). سرشت اخلاقی این ارزش‌ها و هنجارها به آن‌چه منزله‌ی سلوک درست، منصفانه، یا خوب مورد داوری قرار می‌گیرد، اشاره دارد. ارزش‌ها اصولی هستند وزن معینی را در گزینه‌های کنش شخص با خود حمل می‌کنند (آن‌چه خوب است انجام گیرد و آن‌چه بد است و می‌بایست از آن احتراز کرد) CITATION Kol10 \p 597 \l 1033 (Kolthoff, Emile; Erakovich, Rodney; Lasthuizen, Karin;, 2010, p. 597). هنجارها به لحاظ اخلاقی رفتار صحیح را در یک شرایط معین مشخص می‌کنند. ارزش‌ها و هنجارها راهنمای عمل‌اند و مبنایی اخلاقی را برای موجه سازی و یا ارزش‌یابی آن‌چه شخص انجام می‌دهد و هست، فراهم می‌سازد" CITATION Hub07 \p 589 \l 1065 (Huberts, Kaptein, & Lasthuizen, 2007, p. 589). 2-3-جمع‌بندی تعاریف: عمده‌ی مباحث مطرح شده تا به این جا به ایضاح مفاهیم فساد و سلامت و نیز دیگر مفاهیم مرتبط با آن‌ها و نیز دسته‌بندی تعاریف مطرح درباره‌ی هر یک اختصاص یافته است. در بحث از فساد تاریخچه‌ی مفهوم و ریشه‌ها و دلالت‌های آن و نیز مباحثی چون دسته‌بندی تعاریف فساد، انواع فساد، مفهوم‌پردازی فساد جامعه‌ای، و فصل مشترک مباحث مربوط به فساد مورد بحث قرار گرفته است. هم‌چنین در قسمت دوم این بخش و در بحث از سلامت نیز سلامت و مفاهیم مرتبط با آن، ریشه‌ی مفهوم سلامت، دلالت‌های مفهوم سلامت، سطوح سلامت و دسته‌بندی تعاریف سلامت مورد بحث قرار گرفته است. بدین ترتیب، گام نخست برای ورود به مباحث نظری درباره‌ی فساد و سلامت و بررسی و ارزیابی طیف وسیعی از نظریه‌ها -به ویژه درباره‌ی فساد- برداشته شده است تا پس از انجام آن امکان ورود به موضوع اساسی‌تر سنجش فساد و سلامت فراهم گردد. 2-4- گزاره‌های سلامت و فساد: در برداشتن گام‌هایی علمی در بررسی هر پدیده، اولین گام ایضاح مفاهیم و تعاریف است. در گام بعدی آن‌چه مورد توجه محقق قرار خواهد گرفت، دست‌یابی به گزاره‌های علمی موجود از آن پدیده می‌باشد این گزاره‌ها شامل نظریه‌ها و روش‌ها و ... می‌باشد. در ادامه با توجه به مراتب علمی بیان شده ابتدا نظریه‌هایی را که در بررسی موضوع سلامت و فساد موجود است بررسی خواهد شد و سپس به عمده‌ترین روش‌ها و مدل‌های موجود نگاهی افکنده می‌شود. 2-4-1- نظریه‌های موجود در فساد: همان گونه که مورون دوچ نیز گفته است نظریه مانند تور ماهی‌گیری است. اگر ماهی‌گیر با تور به صید ماهی می‌پردازد؛ نظریه‌پرداز، با نظریه دادن سعی در به دست آوردن حقیقت – البته بخشی از آن- را دارد. در بررسی پدیده‌ای همانند فساد و یا سلامت نیز، ناگزیر نیازمند نظریه‌پردازی است. با نگاهی به نظریه‌هایی که تا کنون در رابطه با فساد ارائه شده است، این موضوع به راحتی نمایان می‌گردد که در ارائه‌ی هر نظریه، نظریه‌پرداز دارای رویکرد خاصی به پدیده بوده است. از جمله این رویکردها عبارتند از: رویکرد اخلاقی که در این رویکرد بر عملکرد شخصی افراد تکیه می‌شود. در این نوع نظریه‌ها تربیت اخلاقی افراد در شکل‌گیری فساد یا عدم شکل‌گیری آن بیش‌ترین تأثیر را دارد. در رویکرد روان‌شناختی بیش از هر چیز بر علل و عوامل روانی به عنوان علت فساد تأکید می‌شود. کسانی که از مشکلات و بیماری‌ها و اختلالات روانی مختلف رنج می‌برند عامل ایجاد فساد می‌شوند. رویکرد جامعه‌شناختی، تبیین‌های جامعه‌شناختی فساد از علل و عوامل اجتماعی فساد سخن می‌گویند. هر یک از نظریه‌های جامعه‌شناختی شکل‌گیری فساد را ناشی از علل یا سلسله علل معینی می‌دانند و در سطوح مختلف واقعیت اجتماعی به دنبال ریشه‌یابی فساد هستند. رویکرد انسان‌شناختی: در این دسته از رویکردها، فساد به عوامل انسانی و فرهنگی خاص برای تبیین فساد تکیه می‌کند و به دنبال کشف علت یا علل عام و جهانی فساد نیست. و فرهنگ سازمانی: صاحب نظران فرهنگ سازماني بر فرهنگ سازماني يا بافت فرهنگي سازماني که فرد در آن کار مي‌كند، تأکيد مي‌كنند. بحث محوري اين نظريه‌ها آن است که فرهنگ سازماني مشخص افراد را به حالت ذهني يا تمايل خاصي هدايت مي‌كند که در نهايت اين حالت ذهني فرد را به سمت فساد سوق مي‌دهد. در هر کدام از رویکردها، مهم‌ترین نظریات به اجمال توضیح داده خواهد شد. در ذیل رویکرد اخلاقی یکی از معروف‌ترین نظریات موجود نظریه‌ی موسوم به سیب بد است. 2-4-1-1- نظریه‌ی سیب بد: در یک نگاه این تئوری که با عنوان سیب گندیده معروف است، چنین بیان می‌گردد که رفتار فسادآمیز، کنشی فردگرایانه است که در آن فرد برای دست‌یابی به نفع شخصی به عمل فاسد دست می‌زند CITATION Got12 \l 1065 (Gottschalk, Petter; Dean, Geoff; Glomseth, Rune;, 2012). در اين نظريه فرض بر اين است که افراد بر مبناي ارزش‌هاي اخلاقي عمل مي‌كنند. پس، اين ارزش‌هاي غلط است که علت اصلي فساد به شمار مي‌روند. در سخنی کوتاه زماني که علت فساد را در ضعف ارزش‌هاي اخلاقي و رواج تمايلات بد روان شناختي مثل حرص و طمع افراد بدانيم، سياست‌ها و مداخله‌هاي مربوط به فساد نيز تغيير مي‌يابد. بدين ترتيب، مي‌توان از تقويت اخلاقيات در سازمان و ارزش‌هاي اخلاقي قوي به عنوان پادزهري براي فساد و پيش‌گيري از آن استفاده کرد، هر چند که اتخاذ چنين سياستي براي مبارزه با فساد مشکل و حتي غير محتمل به نظر مي‌رسد CITATION DeG071 \p 39 \l 1065 (De Graff, Spring 2007, p. 39). در رویکرد روان‌شناختی، بیش از هر چیز بر علل و عوامل روانی به ‌عنوان علت فساد تأکید می‌شود. کسانی که از مشکلات و بیماری‌ها و اختلالات روانی مختلف رنج می‌برند عامل ایجاد فساد می‌شوند. این اختلالات می‌تواند عاطفی، شناختی و غیره باشد. از جمله مهم‌ترین نظریه‌ی مطرح در این رویکرد، نظریه‌ی رهایی اخلاقی از پاندورا است. 2-4-1-2- نظریه‌ی رهایی اخلاقی: نظريه‌ی "رهايي/ لاقيدي اخلاقي" آلبرت باندورا را مي‌توان يکي از نظريه‌هايي قلمداد کرد که به بعد شناختي اخلاقيات و نقش بالقوه‌ي آن در امر فساد پرداخته است. در واقع، اين نظريه را مي‌توان بخشي از رويکرد يا نظريه‌ی کلان او با عنوان "نظريه‌ی شناخت اجتماعي" در نظر گرفت. طبق نظريه‌ی رهايي اخلاقي، تمايل افراد براي فراخواني مکانيزم‌هاي شناختي است که ساختار دوباره‌اي به کنش‌هاي افراد مي‌دهد؛ مسئوليت آن‌ها را براي کنش‌هايشان به حداقل مي‌رساند و حس پريشاني آن‌ها بابت آزار ديگران را رقيق مي‌سازد. در کل نظريه‌ی رهايي اخلاقي باندورا به تبيين اين امر مي‌پردازد که چرا افراد خاصي قادرند در رفتارهاي غير انساني مشارکت کنند، بدون آن که پريشاني آشکاري از بابت آن داشته باشند. -281305635فرايند آغازفساد سازمانیعدم تعهد اخلاقیفقدان آگاهی اخلاقیپيشرفت سازمانیتصميمسازی غيراخلاقی که اهداف سازمان را پيش میبردفرايند تسهيلفرايند درونیسازی00فرايند آغازفساد سازمانیعدم تعهد اخلاقیفقدان آگاهی اخلاقیپيشرفت سازمانیتصميمسازی غيراخلاقی که اهداف سازمان را پيش میبردفرايند تسهيلفرايند درونیسازی نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 3: شکل رهایی اخلاقی و فرایند منتهی به فساد در رویکرد جامعه‌شناختی به فساد، به این پدیده در زنجیره‌ای از علل در زمینه‌ی اجتماع می‌نگرد. از جمله رویکردهایی که تعداد نظریات مطرح شده در آن چشم‌گیر است. از جمله، آنومی اجتماعی مورتن، نظریه‌ی ارزش‌های اخلاقی متناقض، نظریه‌ی کنش بوردیو، نظریه‌ی ساختاریابی گیدنز، دیدگاه مارکسیستی در مورد فساد و ... . 2-4-1-3- نظریه‌ی کنش بوردیو: تحلیل رغبت از نظر بوردیو جامعه‌ی مدرن به میدان‌های مختلفی تقسیم می‌شود، میدان اقتصادی، میدان سیاسی، ادبی و ... که در هر میدان نیروهای مختلفی فعال هستند. بوردیو معتقد است هر فرد درون یک میدان قرار دارد، درست مثل ذره‌ای که درون یک میدان مغناطیسی فعالیت می‌کند. فرد در این میدان مثل یک ذره‌ی باردار است. منش(رغبت) همان بارهای آن ذره هستند که در درون میدان عمل می‌کنند. در واقع در هر میدانی ارزش‌هایی وجود دارد، کسانی که بر ارزش‌های حاکم بر میدان متمرکز شده و آن را بهتر درونی کرده و پیاده می‌کنند، همنواترند و کسانی که ارزش‌های پراکنده‌ای دارند و از میدان فاصله می‌گیرند CITATION Ses13 \p 626 \l 1065 (Sesen, 2013, p. 626)، برای کنش فسادآمیز آماده‌ترند CITATION DeG071 \l 1065 (De Graff, Spring 2007). بنا بر آنچه بورديو در نظريه‌ی کنش خود به تصوير کشيده است، نظر بر اين است که پژوهش درباره‌ي فساد با استفاده از اين نظريه بايستي بر تجربيات زيسته‌اي استوار باشد که افراد يا کارگزاران فساد (براي مثال مديران، کارکنان و مأموران امور عام‌المنفعه) آن را تجربه کرده‌اند. به طور خاص مي‌توان با روش‌هاي خاص پيشنهاد شده توسط بورديو از جمله تحليل رغبت‌ها ماهيّت واقعي کنش‌هاي معطوف به فساد را درک و تفسير کردCITATION محد911 \p ص330-331 \l 1065 (محدثی, فاضلی, & عابدی جعفری, 1391, ص. ص330-331). 2-4-1-4- نظریه‌ی موازنه‌ی هزینه‌ها و پاداش‌های مورد انتظار فساد(رویکرد انتخاب عمومی): اين نظريه را مي‌توان شاخه‌اي از رويکرد کلي "اقتصاد اجتماعي" يا "نظريه‌ی انتخاب عقلايي" و حتي "مکتب مبادله" در نظر گرفت که در پي ارائه‌ي تبييني اقتصادي از رفتارهاي انساني از جمله رفتارهاي مفسدانه است و توسط صاحب نظراني مانند گري بيکر و جيمز کلمن توسعه يافته است. اين رويکرد با اين فرض اساسي شروع مي‌‌شود که همه‌ی کنش‌گران انساني را در واقع مي‌توان مشارکت‌کنندگاني در نظر گرفت که مي‌خواهند از مجموعه‌ي ثابتي از ارجحيت‌ها، حداکثر منافع را کسب و حداقل هزينه‌ها را پرداخت نمايند CITATION OBe08 \p 7-12 \l 1033 (O Becker, Egger, & Seidel, June 2008, pp. 7-12). در اين نظريه، زنجيره‌ی علّي بدين ترتيب است که فرد با اتخاذ تصميمي عقلاني به نتايج از پيش تعيين شده و مشخص مي‌رسد. در کانون اين تئوري مي‌توان به مأموران يا صاحب‌منصباني اشاره کرد که براي به حداکثر رساندن منافع شخصي خود مرتکب فساد مي‌شوند. در اين نظريه فرد به مثابه‌ی کنش‌گر محاسبه‌گري توصيف مي‌‌شود که زماني تصميم به فساد مي‌گيرد که منافع و پاداش‌هاي مورد انتظار آن بيش‌تر از مضرات و هزينه‌هاي مورد انتظار (ترکيبي از مجازات‌هاي ممکن و احتمال دستگيري و جز آن‌ها) باشد CITATION McS10 \p 17-19 \l 1033 (McShane, Karl; Nilsson, Johan, 2010, pp. 17-19). -576580109220کنش‌های فاسد شمار موارد فساد هزینه‌های نهایی منافع نهاییهم‌ارز پولمنافع و هزینه00کنش‌های فاسد شمار موارد فساد هزینه‌های نهایی منافع نهاییهم‌ارز پولمنافع و هزینه -481330424815نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 4: وضعیت فساد به صورت نموداری00نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 4: وضعیت فساد به صورت نموداری در بخش رویکرد جامعه‌شناسانه، می‌توان از بسیاری دیگر از نظریات همانند رویکرد "مدیر- کارگزار- مشتری، نظریهی مبادلهای فساد از مارک گرانووتر، دیدگاه‌های مارکیستی به فساد، چشم‌اندازهای‌هابرماس به فساد و ... نام برد در این بخش به منظور جلوگیری از بحث‌های طولانی از بیان آن‌ها خودداری می‌شود. اما به فساد با دیدگاه انسان‌شناسانه‌ نیز نگریسته شده است. مهم‌ترین این دیدگاه‌ها عبارتند از: 2-4-1-5- نظریه‌ی فرهنگی‌هافستند: يکي از مناسب‌ترین چارچوب‌ها براي فهم چگونگي اثرگذاري فرهنگ کشورها بر روي رفتار نظریه‌ی فرهنگی‌هافستد است. وی 4 طبقه‌بندی از فرهنگ‌ها را ارائه‌ می‌دهد شامل: فاصله‌ی قدرت، پرهيز از شرايط نامتعين، مردانگي يا زنانگي،جمعگرايي يا فردگرايي. در توضیحی کوتاه در نظر‌هافستد، در کشوری که فاصله‌ی قدرت (پذيرش اجتماع از توزيع نابرابر قدرت در جامعه) کم‌تر باشد قدرت بالادستان و زیردستان تقریباً برابر است و اساساً همین امر می‌تواند باعث تفاوت در بروز فساد در مقایسه با کشوری شود که فاصله‌ی قدرت در آن زیاد است. به همین ترتیب در کشوری که دارای پرهیز از عدم اطمینان (احساس تهدید از شرایط مبهم) زیاد است ارزش‌ها و هنجارهایی نظیر مهم بودن قانون، عدم تحمل افراد منحرف در جامعه و ... حکم‌فرما خواهد بود و در جوامعی که پرهیز از عدم اطمینان کم است ارزش‌ها و هنجارهای متفاوتی جریان خواهد داشت و هر کدام از این شرایط می‌تواند بستر را برای بروز و یا عدم بروز فساد به نحوی فراهم آورد.‌هافستد هم‌چنین معتقد است که در جوامع مردسالار، ارزش‌های حاکم پول و قدرت است که در چنین جوامعی بسیار بالا است اما در جوامع زنانه، ارزش‌ها بسیار ملایم‌تر و به سمت شفقت و همدردی گرایش دارد که بروز فساد در چنین جوامعی غیر محتمل‌تر است. در نهایت نیز وی به فردگرایی و جمع‌گرایی در جوامع نظر دارد. طبق تحقیقات‌هافستد در جوامع فردگرا، فرد خود را مسئول خود و خانواده می‌داند و سایرین چندان برایش مهم نبوده و از این رو معیار هر اقدامی منفعت آن برای خود و خانواده خواهد بود. به تبع در چنین جامعه‌ای می‌توان انتظار داشت که احتمال بروز فساد به مراتب بالاتر از جوامعی که جمع‌گرا بوده، بیش‌تر باشد CITATION Rob12 \l 1033 (Robbins, 2012)و CITATION Sim14 \p 79-81 \l 1033 (Sims, Randi L.; Gong, Baiyn; Ruppel, Cynthia;, 2014, pp. 79-81). در نهایت نیز به بررسی نظریه‌های فرهنگ سازمانی نگاهی خواهیم داشت. 2-4-1-6- نظریه‌ی فرهنگ سازمانی: بر خلاف آن که تا کنون، از فرد و جامعه سخن به میان آمد، در این دیدگاه به سازمان و فرهنگ حاکم بر آن تمرکز دارد. بحث محوري اين نظريه‌ها آن است که فرهنگ سازماني مشخص افراد را به حالت ذهني يا تمايل خاصي هدايت مي‌كند که در نهايت اين حالت ذهني فرد را به سمت فساد سوق مي‌دهد. همان‌گونه که می‌دانیم فرهنگ سازمانی «مجموعه‌ای از ارزش‌ها اعتقادات و سنت‌هایی است که ویژگی‌های اصلی سازمان را مشخص می‌کند و به آن شخصت می‌دهد» CITATION Soo12 \p 288 \l 1065 (So¨o¨t, 2012, p. 288). اين نقص در دستگاه دولتي يا ساختار فرهنگي آن است که باعث فساد کارکنان مي‌‌شود نه نقص در افراد. اين نظريه کم و بيش با شماري از نظريه‌هاي مشابه در حوزه‌ی علوم سازماني مرتبط است که بر ماهيت مسري فساد تأکيد دارند توماس و میگر نیز بر ماهیت مسری بودن بروز فساد تأکید داشته و برای این سرایت 4 مرحله‌ی کلی را معرفی می‌کنند که بیش‌تر بر فرایند تصمیم‌گیری فردی تأثیر می‌گذارند. این 4 مرحله عبارتند از: 1- ایجاد فرصت(به دست آوردن قدرت اختیار)، 2- وسوسه شدن (مثلاً در مورد به دست آوردن حقوق و مزایا)، 3- کنترل و نظارت اوضاع و 4- رسمی شدن عمل (مانند کم‌کاری و یا آسیب رساندن به شهرت سازمان و ...) CITATION Gra12 \p 386 \l 1065 (Graycar, Adam; Sidebottom, Aiden;, 2012, p. 386). در زمینه‌ی مطالعات سلامت سازمانی نیز نظریه‌هایی موجود می‌باشد. که در ادامه نظریات موجود در زمینه‌ی سلامت سازمانی مورد بررسی قرار خواهد گرفت: 2-4-1-7- نظریه‌ی سلامت سلزنیک: بحث سلزنیک در موضوع سلامت بر پایه‌ی مفهومی به‌ نام سازمان اخلاقی بنا می‌شود. لازمه‌ی وجود سازمان اخلاقی "اشکال مناسب حکومت قانون و حکمرانی مشترک است". سازمان اخلاقی بر مبنای خرد اخلاقی -در مقابل عقل ابزاری- مفهوم می‌یابد. مفهوم ویژگی بار اخلاقی‌ سازمان را نمایان می‌سازد."ویژگی" به التزام‌هایی که به تعیین انواع وظایفی که یک سازمان بر عهده می‌گیرد، فرصت‌هایی که سازمان خلق می‌کند یا از دست می‌دهد، اولویت‌هایی که مشخص می‌دارد و سوءاستفاده‌هایی که سازمان مستعد آن است، اشاره دارد. برخی از این پیامدها برنامه‌ریزی شده‌اند؛ بقیه، عارضی و بدون قصد انجام می‌شوند CITATION Sin13 \p 499,501,504 \l 1033 (Singleton, 2013, pp. 499,501,504). ما نمی‌توانیم مسلم فرض کنیم که هر سازمانی خصلتی معین دارد. اما وقتی که می‌پذیریم، معمولاً می‌توانیم اقوالی را شناسایی کنیم که برای دوره‌ای طولانی، اهداف اجرایی انجمن و روش‌های مشخصه‌اش را ثابت نگه داشته است. از این رو می‌توان گفت که سالم بودن یک سازمان در نگاه سلزنیک تا حد زیادی بستگی دارد به خصلت یک سازمان و وی بخشی از خصلت را فرهنگ سازمان می‌سازد اما ویژگی سازمان چیزی فراتر از فرهنگ است و بسیار تحت تأثیر ساختار صنعت، مهارت‌های کارکنان یا اعضا، اتحادی که می‌تواند انجام گیرد CITATION Min12 \p 700 \l 1065 (Mintrop, 2012, p. 700)، و بسیاری محدودیت‌ها و فرصت‌های عملی دیگر استCITATION محد911 \p 367-369 \l 1065 (محدثی, فاضلی, & عابدی جعفری, 1391, ص. 367-369). 2-4-1-8- نظریه سلامت ماروین بروان: نظریه‌پرداز در این نظریه معتقد است که سلامت شرکت در 5 بعد قابل بررسی است:‌ "فرهنگی، بین فردی، سازمانی، مدنی، و طبیعی. هر یک از این ابعاد می‌توانند مانع ایجاد سلامت بشوند یا سلامت جمعی را پدید بیاورند CITATION Bro061 \p 9 \l 1033 (Brown, 2005, p. 9). براون معتقد است که از این پنج بعد "بعد فرهنگی شاید بنیادی‌ترین باشد زیرا فرهنگ عاملی است که سایر موارد را به هم پیوند می‌دهد. بعد دوم، بعد بین فردی، بر روابطی که خود را تعریف می‌کند متمرکز است. بعد سازمانی، به شرکت‌ها به مثابه عاملان اشاره دارد. عاملان وقتی از سلامت برخوردارند که کنش‌شان هم‌سو با اهداف‌شان باشد؛ با پذیرش این‌ شرط که این اهداف ارزشمندند. در این سطح، سلامت به منزله‌ی هم‌سازی مهم است اما هم‌چنین این معنی فراگیر سلامت هم هست؛ بدین معنا که شرکت‌ها محیط‌های اجتماعی و طبیعی‌شان را نیز شامل می‌شوند. روابط شرکت با جامعه و با طبیعت ابعاد چهارم و پنجم سلامت را پدید می‌‌آورند. 1242695-175895بعد فرهنگیبعد میان فردیبعد سازمانیبعد جامعهبعد طبیعت00بعد فرهنگیبعد میان فردیبعد سازمانیبعد جامعهبعد طبیعت شکل SEQ شکل \* ARABIC 1: مدل سلامت ماروین بروان CITATION Bro061 \l 1065 (Brown, 2005) 2-4-2- روش‌های سنجش سلامت و فساد: در این بخش از مرور ادبیات به بررسی روش‌ها مدل‌های رایجی که برای سنجش پدیده‌ی سلامت و فساد وجود دارند، پرداخته خواهد شد. نکته‌ی حائز اهمیت، تأکید ویژه بر آن است که بیش‌تر مدل‌ها و روش‌های موجود تنها به توصیف وضعیت یک کشور، منطقه و یا سازمان می‌پردازد و از نوع مدل‌ها و روش‌های علی به شمار نمی‌رود. از این لازم به نظر می‌رسد که به بررسی تفاوت برخی از اصلاحات بپردازیم. سنجش(Measurement): اندازه‌‌گيري ميزان عملكرد تحقق يافته است. بازرسي(Inspection): سنجش عملكرد مطابق برنامه‌‌هاي اجرايي از پيش تعيين شده با هدف بهبود و اصلاح نظارت(control): سنجش مستمر عملكرد مطابق برنامه‌‌هاي اجرايي از پيش تعيين شده با هدف بهبود و اصلاح CITATION شکر92 \l 1065 (شکری, 1392) که با توجه به تعاریف ارائه شده در بالا، قصد اصلی محقق سنجش میزان سلامت و فساد اداری در شهرداری تهران و توصیف وضع موجود آن سازمان می‌باشد. 2-4-2-1- روش‌های سنجش فساد در سنجش فساد روش‌ها و مدل‌های گوناگونی موجود است که به روش‌های گوناگون قابل دسته‌بندی و بررسی می‌باشند. در یک نگاه، روش‌ها را به آن دسته که در سازمان‌های بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان دسته‌بندی نمود. این روش‌ها عبارتند از: شاخص ادراک فساد (CPI) شاخص رشوه‌دهندگان(BPI) سنجه فساد جهانی(GCB) در دسته‌بندی دیگر این روش‌ها به دو بخش اصلی پیمایشی و غیرپیمایشی تقسیم شده و در هر بخش نیز زیرمجموعه‌ای قابل طرح می‌باشد. روش‌های پیمایشی: کلان‌نگر الف- رویکرد مبتنی بر ادراک فساد ب- رویکرد مبتنی بر تجربه‌ی فساد CITATION Pil05 \p 3 \l 1033 (Piliponyte, Aug. 2005, p. 3) ج- شمارش شکایات د- تحلیل محتوای رسانه (فاضلی، 1388) خردنگر الف- دنبال کردن جریان کار ب- پیمایش کمی ارائه‌ی خدمات ج- فساد در سطح شرکت‌ها روش‌های غیرپیمایشی/ حسابرسی دقیق: بررسی اسناد مالی بررسی موردی پروژه‌ها روش تفاوت ارزش و هزینه همان‌گونه که مشخص است در این بخش‌بندی برخی از روش‌های تکراری و برخی دیگر جدیدند و به طور مثال روش‌های CPI،BPI از دسته‌ی سازمان‌های بین‌المللی در واقع همان روش‌هایی هستند که در بخش روش‌های پیمایشی کلان‌نگر تحت عنوان رویکرد مبتنی بر ادراک و تجربه‌ی فساد نیز آمده‌اند. در ادامه به توضیح مهم‌ترین روش‌های سنجش فساد پرداخته خواهد شد. 2-4-2-1-1- رویکرد مبتنی ادراک فساد: این نوع سنجش فساد مبتنی بر نظرسنجی از مردم و گروه‌های مختلف و سنجش نظرات ایشان درباره‌ی میزان فساد رایج در نهادها یا کل جامعه است. در این‌گونه پیمایش‌ها معمولاً نظرات نخبگان سیاسی، مقامات دولتی، متخصصان و عموم مردم درباره‌ی وجود و رواج فساد در جامعه پرسیده می‌شود. این‌گونه اندازه‌گیری غالباً با استفاده از پرسشنامه و در نمونه‌های بزرگ انجام و از انواع روش‌های نمونه‌گیری برای تضمین معرف بودن داده‌ها استفاده می‌شود. انتقادات متعددی بر این شیوه‌ی سنجش فساد وارد شده است. از جمله‌ی این انتقادها یکی این است که این پیمایش‌ها نظر مردم درباره‌ی فساد و نه خود فساد را می‌سنجند. جانسون از جانب دیگری نیز به نقد این سنجش‌ها پرداخته است. به نظر وی این نوع سنجش‌ها بیش از حد به نظرات مشاوران و اهل کسب و کار بها می‌دهند و اساساً از ابتدا برای آن‌چه داده‌هایی برای کمک به این گروه فراهم آورند ایجاد شدند. از مهم‌ترین شاخص‌هایی که با استفاده از این شیوه تهیه و ارائه می‌شوند، محصول ادغام داده‌های تحقیقات و پیمایش‌های دیگر هستند. برای مثال «شاخص ادراک فساد» که مؤسسه‌ی شفافیت بین‌المللی منتشر می‌کند، حاصل ادغام و استاندارد نمودن داده‌های پیمایش‌های مختلف است CITATION Muk14 \p 3 \l 1033 (Mukherjee, Mukherjee; Roy, Aparajita;, 2014, p. 3). 2-4-2-1-2- رویکرد مبتنی بر تجربه‌ی فساد: در این پیمایش‌ها که روش‌ مبتنی بر تجربه‌ی فساد معروف هستند، به جای آن‌چه ذهنیت مردم درباره‌ی فساد سنجیده شود، میزان در معرض فساد قرار گرفتنشان سؤال می‌شود. به عنوان نمونه از مردم پرسیده می‌شود که در یک تا سه سال گذشته چند بار رشوه پرداخته‌اند یا از آن‌ها خواسته شده است تا رشوه بپردازند CITATION Pil05 \p 5 \l 1065 (Piliponyte, Aug. 2005, p. 5). یکی از شاخص‌های مهم در این رویکرد شاخص رشوه‌دهندگان (BPI) است که شاخص منحصر به فردی است که بر پرداخت رشوه در بخش خصوصی تمرکز دارد CITATION bpi13 \l 1033 (bpi.transparency.org/pbi2011/in_detali/, 2013). هر چند در بررسی تجربه فساد، مردم یا فعالان اقتصادی نمی‌توانند درباره‌ی فساد کلان پنهان و شناسایی نشده یا مواردی از فساد سیاستمداران که از طریق تصویب قوانین خاص انجام می‌شود اشاره کنند(فاضلی، 1388). 2-4-2-1-3- شمارش شکایات: همان‌گونه که از نام این روش پیداست، تعداد شکایات مطرح شده نزد پلیس در یک دوره‌ی زمانی مشخص به عنوان شاخص فساد تلقی می‌شود CITATION Hou12 \p 44 \l 1033 (Hough & Tatum, 2012, p. 44). اما نکته‌ی این روش در این است که میزان شکایات به پلیس تابعی از اعتماد مردم به آن و هم چنین میزان جدی بودن دستگاه در مبارزه با فساد است، پس به طور طبیعی قابل پیش‌بینی و انتظار است که است که در کشوری که فساد گسترده‌تر است و میزان مبارزه با آن کم و چندان جدی نیست، خیلی کم‌تر از آن چیزی است که در واقعیت رخ می‌دهد. اما با این وجود مقایسه‌ی ادواری چنین آمار و ارقامی می‌تواند تا حدی نشان‌دهنده‌ی وضعیت فساد در یک کشور و یا در مورد یک سازمان باشد. 2-4-2-1-4- تحلیل محتوای رسانه: در این روش نیز با شمردن تعداد گزارش‌هایی از روزنامه‌ها که به فاش کردن فساد و یا ارائه‌ی گزارش از فساد پرداخته‌اند نیز می‌تواند به عنوان شاخصی در به دست آوردن میزان فساد رایج در یک کشور، محسوب شود. فرامرز رفیع پور در تحقیق خود از این روش نیز استفاده کرده است. با این وجود مشکلاتی را که برای روش شمردن شکایات برشمرده شد باز هم در این روش صادق می‌باشد (فاضلی، 1388) و (رفیع‌پور، 1386). 2-4-2-1-5- سنجه‌ی فساد جهانی: پیمایش بارومتر جهانی فساد به سفارش مؤسسه شفافیت بین‌المللی و توسط مؤسسه‌ی گالوپ انجام می‌شود و اولین بار در سال 2003 در 45 کشور و سپس در سال 2004 در 64 کشور اجرا شد. در این روش مردم تجربه‌ی مستقیم خود در رابطه با رشوه و سایر نقطه نظراتشان در زمینه‌ی فساد را در مورد مهم‌ترین مؤسسات کشور خود اظهار می‌نمایند (www.transparency.org.2013). در این پیمایش از ترکیب سنجش فساد بر مبنای ادراک و تجربه استفاده می‌شود و از همین رو از پاسخ‌گویان درباره‌ی: کدام بخش جامعه بیش‌تر از همه فاسد است، فساد نسبت به گذشته افزایش یا کاهش یافته است، احتمال این که در آینده فساد شایع‌تر از امروز باشد، فراوانی رشوه دادن خانواده‌ها چقدر است، رشوه‌ها چگونه و به چه کسانی پرداخت می‌شود، رشوه‌ها برای دریافت چه خدماتی پرداخت می‌شوند، مقدار این رشوه‌ها چقدر است؛ سؤال می‌شود. مؤسسه‌ی شفافیت بین‌المللی پیمایش بارومتر جهانی فساد را مکمل شاخص ادراک فساد و شاخص رشوه‌دهندگان می‌داند. 2-4-2-1-6- بررسی اسناد مالی و بررسی موردی پروژه‌ها: در روش بررسی اسناد مالی، فرض بر ثبت تمامی اتفاقات و نقل و انتقالات مالی در دفاتر حسابداری است که با بررسی این دفاتر به مغایرت‌ها پی برده خواهد شد (حسابرسی). این روش از قدیم‌ترین روش‌های کشف فساد است. اما به آن دلیل که نفس فساد کاری است پنهانی، کشف فساد به ویژه در کشورهایی که دچار سیستم حسابرسی ضعیف هستند را دچار مشکل می‌کند و از سوی با این روش می‌توان به علت بروز فساد پی برد و نه میزان و شدت آن(فاضلی، 1388). در روش بررسی موردی پروژه‌ها نیز، یک پروژه به لحاظ فنی به طور دقیق مورد بررسی و بازبینی واقع شده و خروجی‌های حال حاضر پروژه با ورودی‌های صرف شده در پروژه و آن‌چه باید باشد مقایسه می‌شود(فاضلی، 1388). به عنوان مثال اولکن در پژوهشی برای سنجش فساد در پروژه‌های ساخت راه‌های روستایی در اندونزی، بعد از اجرای پروژه‌ها، تیمی از متخصصان را به کار گرفته است تا سوراخ‌های عمیقی در جاده‌ها ایجاد و از مواد به‌کار رفته در ساخت جاده نمونه‌برداری کنند. سپس مواد استفاده شده در ساخت جاده نمونه‌برداری شده و بر اساس پیمایش قیمت مواد اولیه به کار رفته در ساخت جاده، بررسی هزینه‌های نیروی کار و قیمت‌های رسمی برای انجام کارهای جاده‌سازی، هزینه‌های ساخت تخمین زده شده است. بر این اساس، تفاوت میان هزینه دریافت شده برای ساخت جاده و هزینه تخمین زده شده برای ساخت به عنوان شاخصی از فساد در نظر گرفته شده است CITATION Olk07 \p 205 \l 1033 (Olken, 2007, p. 205). اما انجام چنین پیمایش‌هایی بسیار زمان‌گیر و نیازمند صرف هزینه‌های زیاد است که تقریباً انجام مداوم آن را برای کشورهای غیرممکن می‎سازد. 2-4-2-2- روش‌های سنجش سلامت: بر خلاف آن‌چه در بخش فساد مشاهده شد، مدل‌ها و روش‌های تخصصی زیادی در سنجش و سلامت اداری موجود نمی‌باشد. هر چند که امروزه در دنیا و در یک دو دهه‌ی اخیر این پدیده بسیار مورد توجه بوده است متأسفانه شاهد چنین اهتمامی در کشور خود نیستیم و بیش‌تر تلاش‌هایی که با نام سلامت و سنجش سلامت نیز صورت گرفته است، به بررسی فساد و سنجش آن پرداخته است. در ادامه به روش‌هایی که به سنجش سلامت اداری می‌پردازند پرداخته خواهد شد. مدل‌های بین‌المللی الف- سیستم سلامت جهانی(NIS) رویکرد مبتنی بر پیمایش سلامت سازمان ملل مدل‌های مورد استفاده‌ی کشورها الف- مدل کشور کره‌ی جنوبی(KICAC) مدل‌های مورد استفاده در کشور ایران: الف- مدل دکتر بازرگانی و همکاران ب- مدل شورای دستگاه‌های نظارتی ج- مدل سنجش سلامت و فساد اداری شهرداری تهران 2-4-2-2-1- سیستم سلامت جهانی: نظام سلامت اداری ملّی (NIS) شامل مؤسسات و بخش‌های اساسی جامعه می‌شوند که به عنوان ارکان سلامت آن جامعه به شفافیت؛ پاسخ‌گویی و سرانجام سلامت آن جامعه کمک می‌کنند. تقویت نظام سلامت ملّی، در حقیقت، توسعه‌ی بهتر حکومت در جامعه است. این نظام نقشه‌ی پیش‌گیری از فساد به شمار می‌آید. به طور مثال، پایه‌ها یا ارکان اصلی یک نظام سلامت عبارتند از: کیفیت زندگیحاکمیت قانونتوسعه پایدارنظام سلامت ملیاحزاب سیاسیقوه مقننهقوه مجریهقوه قضائیهبخش عمومی(دولتی)اعمال قانونمجموعه مدیریت(انتخابات)جامعه‌ی مدنیرسانه‌هابازرسی ویژهنهادهای مبارزه با فسادنهاد حسابرسی/دیوان محاسباتبخش خصوصیآگاهی عمومیارزش‌های جامعهکیفیت زندگیحاکمیت قانونتوسعه پایدارنظام سلامت ملیاحزاب سیاسیقوه مقننهقوه مجریهقوه قضائیهبخش عمومی(دولتی)اعمال قانونمجموعه مدیریت(انتخابات)جامعه‌ی مدنیرسانه‌هابازرسی ویژهنهادهای مبارزه با فسادنهاد حسابرسی/دیوان محاسباتبخش خصوصیآگاهی عمومیارزش‌های جامعه نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 5: معبد سلامت TI (TI,2012) در واقع این سیستم با طراحی معبد بالا، ارکان داشتن یک کشور سالم را به نمایش می‌گذارد. البته نکته‌ی اصلی در رابطه با سیستم سلامت ملی در این است که بیش‌تر به جلوگیری از وقوع فساد نگاه دارد و از این بسیاری این مدل را نیز در دسته‌ی مدل‌های سنجش فساد به حساب می‌آورند CITATION arc13 \l 1033 (archive.transparency.org/policy_research/nis/national_integrity_system_assessment/, 2013). 2-4-2-2- 2- رویکرد مبتنی بر پیمایش سلامت سازمان ملل: هدف از برقراری چنین پیمایشی در سازمان ملل اندازه‌گیری هم‌زمان رفتار و ادراک کارکنان سازمان ملل در رابطه با سلامت که مزیت رقابتی هسته‌ای سازمان ملل محسوب می‌شود؛ بوده است. این کار را از طریق پیمایش با گروه‌های کانونی کارکنان و مدیران بخش‌های مختلف این سازمان صورت می‌گیرد. در این راستا سازمان 22 فاکتور و شاخص را که شامل شاخص‌های کلی ادراک سلامت می‌شود را در برمی‌گیرد. تمامی شاخص‌ها نیز در طیف 0 تا 100 نمره‌بندی می‌شوند. برای تحلیل داده‌های به دست آمده در این مدل از روش تحلیل اهرمی استفاده می‌‌شود CITATION Del04 \l 1065 (Consulting, 2004). -453390285115پیامدها00پیامدها1840865285115متغیرهای مداخله‎گر00متغیرهای مداخله‎گر3992245285115متغیرها و اهرم‌های سلامت00متغیرها و اهرم‌های سلامتدر ادامه، مدل مذبور قابل مشاهده خواهد بود. الزامات اصلی حالات سطوح بالای سازمانپاسخ‌گویی کارکنانتضادقومیتکنترل اثربخشیتخصیص منابعپایداریتأثیر کارکنانرفتارهای مخاطره‌آمیزساده‌سازی سیاست‌هاپیروی شعبه‌هاکفایت آموزشمدیریت عملکردفرایند گزارش‌دهیدسترسی سهام‌دارانحقوق مدیران -59690107950ارزش‌های اخلاقی00ارزش‌های اخلاقی342900333375003556099695اعتماد00اعتماد-51562018669000175069541275009906067310ارزش‌های بهره‌وری00ارزش‌های بهره‌وری 1905176530سلامت سازمانیسلامت ارزش‌هااعمال اخلاقی00سلامت سازمانیسلامت ارزش‌هااعمال اخلاقی1905114300رضایت کارکنان00رضایت کارکنان CITATION Del04 \l 1065 (Consulting, 2004) 2-4-2-2-3- مدل کشور کره‌ی جنوبی(KICAC): شاخص کیکاک در سال 2002 توسط کمسیون ضد فساد و حقوق مدنی کره ارائه گردید. این شاخص برای تقویت شفافیت و انصاف و عدالت اداره‌ی عمومی ساخته شده است؛ با این هدف که عوامل فسادآفرین از طریق بهره‌گیری از آن شناسایی شود و بخش‌هایی که آسیب‌پذیر هستند، بهبود یابند.در این راستا و طی مطالعات 10 ساله در این کشور، مدلی با شاخص‌های زیر استخراج شد: CITATION Pub11 \l 1065 (Public Sector Integrity Index Stands at 8.43 The ACRC Issued the 2011 Index, 2011) 2-4-2-2-4- مدل دکتر بازرگانی و همکاران: این مدل حاصل پژوهشی است که در سال 1391 توسط دکتر بازرگانی و همکارانشان به منظور سنجش سلامت/فساد در سطح ناجا به اجرا درآمده است. در مدت اجرای 2 سال این پروژه، نتیجه‌ی مطالعات گروه پژوهشی مدل زیر بوده است که با در نظر گرفتن کلانتری‌های سطح کشور به عنوان جامعه‌ی آماری و از طریق پرسشنامه، این مدل به اجرا شد. نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 6: مدل سنجش سلامت/فساد دکتر بازرگانی و همکاران همان گونه که قابل مشاهده است در این روش، سعی بر سنجش، ادراک، تجربه و نگرش به طور هم‌زمان شده است که نکات حائز اهمیت در این روش می‌باشد CITATION باز92 \l 1065 (بازرگانی, 1392). 2-4-2-2-5- مدل سنجش سلامت شورای دستگاه‌های نظارتی: شورای دستگاه‌های نظارتی در ایران بر اساس بند 22 سياست‌هاي كلي برنامه چهارم توسعه، ابلاغي مقام معظم رهبري، پاسخ مورخ 4/9/1377 مقام معظم رهبري به نام مشترك سازمان بازرسي كل كشور و ديوان محاسبات كشور، بند 5 فرمان هشت ماده‌اي مورخ 10/2/1380 مقام معظم رهبري، بند ب ماده 11 قانون تشكيل سازمان بازرسي كل كشور و تصويب اساس‌نامه‌ی شوراي دستگاه‌هاي نظارتي كشور از سوي سران سه قوه و تأييد مقام معظم رهبري در مهر سال 1387 تشکیل گردیده است. و با توجه به اهداف این سازمان که شامل: ايجاد هماهنگي بين دستگاه‌هاي نظارتي كشور افزايش كارايي و اثربخشي اقدامات دستگاه‌هاي نظارتي كشور جلوگيري از تداخل و دوباره‌كاري و رفع آسيب‌هاي مربوط به نظام نظارتي كشور مبارزه‌ی مؤثر با فساد و ارتقا سطح بهره‌وري و تقويت مديريت است به فعالیت می‌پردازد. در طول مدت فعالیت و با توجه به تجربیات کسب شده و اقداماتی که در مسیر مبارزه با فساد انجام داده است، و با توجه به الزاماتی که قانون ارتقای سلامت اداری ایجاد می‌نماید و اقدامی در جهت عملی کردن این قانون، شورا مدلی در زمینه‌ی سنجش سلامت اداری به شرح زیر استخراج نموده است: نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 7: مدل سنجش سلامت اداری شورای دستگاه‌های نظارتی تمامی ابعاد این مدل برگرفته از متون قوانین مرتبط با مبارزه با فساد اداری و ارتقای سلامت اداری، بهره‌گیری از تجربیات خبرگان علمی و عملی کشور است. هر چند این مدل فقط تدوین شده و هنوز به مرحله‌ی سنجش درنیامده است CITATION خبر92 \l 1065 (خبره, 1392). 2-5- جمع‌بندی پژوهش‌های داخلی و خارجی: جدول SEQ جدول \* ARABIC 5: مروری اجمالی بر تحقیق‌های داخلی نام اثرسالنویسندهمحل اثررویکردسطح و واحد مطالعهنوع اثرجامعه آماریتعداد نمونهابعاد مطالعهمتغیر وابستهمتغیرهای مستقل مؤثر بر فسادنوع ابزارتحلیل عوامل اقتصادی اثرگذار بر پدیده فساد مالی-وحید شقاقی شهریسازمان بازرسی کل کشورکمی (داده‌های مقطعی)کلان، بین‌المللیپژوهش سازمانی69 کشور منتخب در مقطع 2002-2001-مدیریتیفساد اداریشاخص‌های توسعه اقتصادی: رشد تولید ناخالص داخلی، تولید سرانه،آزادسازی اقتصادی، کیفیت مقررات، اندازه اقتصاد زیر زمینی شاخص توسعه اجتماعی و مشارکت شهروندی-شناسایی شاخص‌ها و مؤلفه‌های فساد اداری از دیدگاه مقام معظم رهبری و ارائه مدل مفهومی1389حسین صفائیدانشکده مدیریت -دانشگاه تهرانکیفی (اسنادی/ گراندد تئوریکلان، ملّیپایان نامه ارشدبیانات رهبری از خرداد 1368 تا 1389-مدیریتیفساد اداری--تجزیه و تحلیل خط مشی‌های مبارزه با فساد در برنامه‌های چهارگانه توسعه جمهوری اسلامی ایران1389مجتبی جباری پوردانشکده مدیریت -دانشگاه تهرانکیفی(اسنادی)کلان، ملّیپایان نامه ارشد4 برنامه توسعه-مدیریتیفساد اداری-(تحلیل محتوا)بررسی تأثیر سیاست خصوصی سازی بر میزان فساد اداری1389یاسر بهمنیدانشکده حقوق و علوم سیاسی- دانشگاه تهرانکیفی(اسنادی)کلان، ملّیپایان نامه ارشد--سیاسیفساد اداریخصوصی‌سازی، متغیرهای مداخله‌گر: تصدی‌گری دولت، افزایش رقابت، افزایش کارآمدی، افزایش شفافیت و پاسخ‌گویی-مؤلفه‌های تدوین استراتژی مبارزه با فساد جمهوری اسلامی ایران1388سید مهدی الوانی، سعید زرندی، ابوذر عرب سرخیدانشگاه علامه و عرب سرخی از دانشگاه تهرانپیمایش (نظر سنجی از خبرگان)کلان، ملّیمقالهمدیران ارشد سازمانهای دولتی، مدیران بازرسی و اداری و مالی سازمانهای دولتی، اساتید دانشگاه آشنا به مباحث مبارزه با فساد9 استاد، 2 مدیر ارشد، 6 بازرس و مدیران بازرسی، 9 مدیر مالی و اداریمدیریتیفساد اداری26 شاخص در قالب 4 بخش اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، اداریخود ساختهبررسی علل گرایش کارکنان به فساد در شهرداری اصفهان(شهرداری منطقه 9 اصفهان)1388مریم احمدی زهرانیدانشکده مدیریت/دانشگاه تهران/ قمکیفی)گراندد تئوری)خرد، ملّیپایان نامه ارشدکارکنان و کارشناسان شهرداری استان اصفهان14 نفر از کارکنان شهرداری و 5 نفر از شهروندانمدیریتیفسادعوامل پرسنلی، فرهنگی، ساختاری، محیطی، شهروندیمصاحبهتأثیر رویکردهای ارزشی در مقابله با فساد (با تأکید بر سازوکار نظارت در ایران)1388سید احمد موسویدانشکده حقوق/دانشگاه تهران /قمکیفی(اسنادی)کلان، ملّیپایان نامه ارشد--حقوقیفسادارزشهای الهی، ارزشهای بنیادین انسانی و سازوکارهای نظارتمشاهده و فیش برداریفساد اداری در مدارس آموزشی: عوامل موثر بر پیدایش، گسترش و کاهش آن1388رضا رسولی، بهنام شهائیدانشگاه پیام نوکمی(پیمایش)خرد، محلیمقاله220 تن از مدیران مدارس منطقه 2 تهران (شهرری)135 نفرمدیریتیفساد اداریوضعیت اقتصادی، ویژگی‌های فرهنگی،ویژگی‌های سازمانی، کمیت و کیفیت قوانین و مقررات، ویژگی‌های کارکنانخودساختهتحلیل کیفی درباره احتمال شیوع پدیده فساد در ساختار نیروی انتظامی1388رضا استادیدانشکده مدیریت -دانشگاه تهرانکیفی(اکتشافی)خرد، محلیپایان نامه ارشدخبرگان و افسران ارشد ستاد ناجا13 نفر(گلوله برفی)مدیریتیفساد4 دسته عوامل فردی،12 دسته عوامل سازمانی، 6 دسته عوامل محیطیمصاحبهبررسی رابطه بین استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاهش فساد اداری در بانک رفاه1387گیتی جهانبخشدانشکده مدیریت -دانشگاه تهران- پردیس قمکمی (پرسشنامه)خرد، محلیپایان نامه ارشدکارمندان ادارات مرکزی و دو شعبه مستقل بانک رفاه114 نفرمدیریتیفساد اداریاستفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (در قالب بانکداری الکترونیک)با تحلیل عاملی پرسشنامه 4 عامل به ترتیب اولویت مشخص گردید: افزایش آگاهی ارباب رجوع، شفافیت بالای سیستم، بهبود ارتباطات و پاسخگویی سیستم به ارباب رجوعخودساختهبررسی عوامل رفتاری و ساختاری موثر بر فساد اداری در سازمان منتخب (مطالعه موردی سازمان مسکن و شهرسازی استان تهران)1387گلناز احمدیدانشکده مدیریت -دانشگاه تهران- پردیس قمکمی (پرسشنامه)خرد، محلیپایان نامه ارشدکارکنان وزارت مسکن 200 نفر45مدیریتیفساد اداریپایبندی اعتقادی، ویژگی شخصیتی، سبک ارتباطی، سبک رهبری و کیفیت زندگی به عنوان عوامل رفتاری- وضعیت قوانین و مقررات، میزان انطباق پست و شرایط احراز، شیوه ارتقاء و کنترل به عنوان عوامل ساختاریخودساختهتحلیل سیاست خصوصی سازی و پیامدهای آن برای توسعه ملی و فساد اقتصادی و مالی در ایران1386سارا رضاییدانشکده حقوق و دانشگاه تهرانکیفی( اسنادی)کلان، ملیپایان نامه ارشد--سیاسیفساد اقتصادی و مالیخصوصی‌سازی یا سیاست تعدیل اقتصادی (تأثیر دولتی نمودن شرکتها و سهام عدالت )-سرطان اجتماعی فساد1386فرامرز رفیع پورناشر: شرکت سهامی انتشارترکیبی(پیمایش/ اسنادی)خرد/ میانی، محلی/ ملیکتابساکنین مناطق 20 گانه تهران455جامعه شناختیتمایل به رشوهناکامی/ دلسردی- ارزش پول - نابرابری و ...ترکیبیطراحی چارچوبی برای تضمین سلامت و اجتناب از فساد اداری در سازمانهای مبتنی بر فناوری اطلاعات1385سعید زرندیدانشکده مدیریت- دانشگاه تهرانتطبیقیکلان، محلی/ملیپایان نامه ارشد11 کشور بنگلادش، برزیل، فیلیپین، غنا، هند، مکزیک، کنیا، کره جنوبی، رومانی، ترکیه، آمریکا-مدیریتیفساد اداریفناوری اطلاعات-بررسي تطبيقي رشوه در فقه و قانون مجازات اسلامي و ارايه راه کارهاي کاهش رشوه1385حميد روستايي صدر آبادي(تطبیقی)میانی، ملیپایان نامه ارشدقانون مجازات اسلامی و آراء فقهی-فقه و مبانی حقوق اسلامیرشوهکمرنگ شدن باورهاي ديني و وجدان اخلاقي، از بين رفتن قبح رشوه و تبديل ارزش به ضد ارزش، تغيير برخي از ارزش‌های حاکم بر جامعه،-تأثیر اجراي موازين حقوق بشر در پيش‌گيري و مقابله با فساد اداري1385نيلوفر شريف بجستانيدانشکده حقوق/ دانشگاه بهشتی(تطبیقی)کلان، بین‌المللیپایان نامه ارشد--حقوقفساد اداریعدم اجرای صحيح حقوق‌ بشر، نابرابري اقتصادي، عدم‌آزادي دسترسي به اطلاعات، شفافيت و مسئوليتپذيري و رسانه‌های آزاد و...-بررسي عوامل موثر بر فساد اداري در ادارات دولتي شهرستان شاهرود1385مرتضي عباس پورکمی (پیمایش)خرد، محلیپایان نامه ارشدکارکنان ادارات دولتي شهرستان شاهرود120 نفرمدیریتیفساد اداریفقدان شايسته سالاري، فقدان حقوق و مزاياي مناسب، عدم وجود آموزش مناسب عدم رعايت عدالت در پرداخت حقوق بين سازمان‌ها، فقدان سيستم قدرداني و تشکر، فقدان کنترل عدم رعايت و اجراي بی‌طرفانه قوانين و ...خودساختهبررسي مقارنه‌اي و ناقدانه‌ی آراء مذاهب پنج‌گانه درباره‌ي مسأله رشوه1385اعظم رحمتي(تطبیقی)میانی، ملیپایان نامه ارشدآراء فقهی-الهیات، معارف اسلامیرشوه--بررسي عوامل موثر بر بروز فساد اداري در دو بخش دولتي و غير دولتي1384غلامرضا زيادلودانشگاه آزاد – واحد علوم و تحقیقاتکمی (پیمایش)میانیپایان نامه ارشدکارکنان سازمان‌هاي دو بخش دولتي و غيردولتی200 نفرمدیریتیفساد اداریاندازه سازمان، تکنولوژي، پيچيدگي، تمرکز، استراتژي، فرهنگ سازمانیخودساختهفساد اداري و تأثير آن بر روند توسعه در ايران1384مصطفي ذاکريدانشکده حقوق دانشگاه تهرانکیفی ( اسنادی)کلان، ملیپایان نامه ارشد--سیاسیتوسعه در ايرانفساد اداری20سياست کيفري ايران در قبال فساد اداري با رويکردي به اسناد بين‌المللي1384محمود خانيدانشکده حقوق-دانشگاه تهران(تطبیقی)کلانپایان نامه ارشدقوانین داخلی و بین‌المللی-حقوقفساد اداریعدم جرم انگاري پيشنهاد يا درخواست رشوه که به عنوان عمليات مقدماتي ارتشاء می‌باشد در قوانین ایران، محدود بودن رشوه به منافع مادي و ملموس در حقوق ايران، عدم تناسب برخي از مجازات‌هاي تعيين شده با نوع جرم21ارتشاء در نظام حقوقي ايران و اسناد بين‌المللي1384زهره سعادتدانشکده حقوق -دانشگاه بهشتی(تطبیقی)کلان، بین‌المللیپایان نامه ارشدقوانین داخلی و بین‌المللی-حقوقرشوهبي تناسبي ميان اين جرم و مجازات آن، عدم تقدم تدابير پیشگیرانه بر هر اقدام ديگر-بررسي اثر فساد مالي بر نابرابري و رشد اقتصادي (مطالعه بين کشوري با تأکيد بر ايران)1384محمدرضا ناطقيدانشکده علوم اقتصادی و اداری- دانشگاه مازندرانکمی ( داده‌های مقطعی)کلان، بین‌المللیپایان نامه ارشدکشورها؟اقتصادینابرابریفساد اداریCPIبررسي نقش نظام ارزشي مديران و مجريان بخش دولتي ايران در بروز فساد اداري و ارايه الگوي اخلاقي در جهت مقابله با فساد اداري1383سيروس کوراهي مقدمدانشگاه آزاد- واحد علوم و تحقیقاتکمی (پیمایش)میانی، منطقه‌ایرساله دکتریسازمان‌هاي دولتي استان خوزستان؟مدیریتیفساد اداریافکار عمومي، انحصار‌ها بخش دولتي، عدم تعهد و وفاداري به سازمان، علايق و وابستگی‌های خانوادگي، قومي، خويشاوندي و حزبيخودساختهبررسي عوامل موثر در بروز فساد اداري به منظور ارايه الگويي جهت کاهش اثرات آن در روند توسعه ....1382بهزاد فرخ سرشتدانشگاه آزاد -واحد علوم تحقيقاتکمی (پرسشنامه)کلان، ملیرساله دکتریکارشناسان؟مدیریتیفساد اداریتمركز اداري و گستردگي حيطه تصدي دولت در امور اقتصادي و اجتماعي و فرهنگی،ضعف نظام نظارت و بازرسي كشور و تداخل وظايف نهادهاي نظارتي وابسته به قواي سه‌گانه و نهادهاي مختلف، نارضايتي كاركنان دولت از وضعيت مالي و كمبودهاي اقتصادي و معيشتي و ....خودساختهعوامل موثر بر سلامت نظام اداري ايران1381حاجي زاده ميمنديهمایش سلامت اداری-کلان، ملیمقاله--جامعه شناختیفساد اداریضعف مدیریت، نیروی انسانی نامناسب، عدم تناسب قوانین با اهداف سازمان، کمبود امکانات و منابع در ادارات، گستردگی و یکه‌تازی دولت، سیاست‌زدگی، دولتی بودن اقتصاد، ضعف نهادهای مدنی، تأکید بر روابط خویشاوندی و قبیله‌ای، نگرش منفی نسبت به کار، علاقه به ثروت باد آورده، مصرف‌گرایی و ...-بررسي ماهيت جرم ارتشاء در حقوق كيفري ايران1381رحيم فولادي سوادكوهيدانشکده علوم انسانی و اجتماعی-دانشگاه مازندران(تطبیقی)میانی، ملیپایان نامه ارشدقوانین کیفری-حقوقرشوهاختلاف نظر بعضي از حقوق‌دانان در خصوص دایره شمول يا عنوان مجرمانه رشوه در بعضی از قوانین، عدم موفقيت قانون‌گرا در طرح اکثر جرائم مشابه رشوه تحت عنوان مجرمانه واحد در قانون مجازات اسلامي، تلقی جرم ارتشاء مختص به مستخدمين و مأمورين دولت، عدم توجه به ارتشاء غیر مالی-رشوه در فقه شيعه با بررسي تطبيقي در قانون مجازات اسلامي1380حسين فاضلي هريكنديدانشگاه امام صادق (ع)،دانشكده الهيات و معارف اسلامي و ارشاد(تطبیقی)میانی، ملیپایان نامه ارشدقانون مجازات اسلامی و آراء فقهی-الهیات، معارف اسلامیرشوه--برنامه مبارزه با فساد و ارتقاي سلامت در نظام اداري1380سازمان مدیریتمعاونت منابع انسانی سازمان مدیریتکیفی (اسنادی)کلان، ملیطرح مطالعاتی--مدیریتیسلامت اداریعوامل اداري - مديريتي؛ عوامل فرهنگي- اجتماعي؛ عوامل اقتصادي؛ عوامل سياسي- مدني؛-بررسي کج‌روی‌هاي اداري و مالي در دستگاه‌هاي مشمول بازرسي1379سازمان بازرسیسازمان بازرسی کل کشورکيفی (اسنادی)ميانی، ملیپژوهش سازمانیگزارشات بازرسی1187مدیریتیتخلفات اداری و مالیضعف مديريت، اعمال سليقه در اجرای ضوابط، عدم نظارت،عدم تناسب قوانين و مقررات دستگاه‌ها با شرايط اجتماعي، عدم تناسب مشاغل با تخصص‌ها و تجارب کارکنان، ضعف يا فقدان نظام آموزشي مؤثر و کارآمد، کم‌توجهي به انتصاب مديران و کارکنان در مشاغل حساس و ...-بررسي علل اقتصادي فساد مالي در ايران1379فتح‌الله حقانيدانشکده علوم انسانی و اجتماعی – دانشگاه مازندرانکمی ( داده‌های مقطعی)کلان، ملیپایان نامه ارشدپرونده‌های فساد در دادگاه‌های کشور28 استاناقتصادیفساد اداریشهرنشيني، تعداد واحدهاي صنعتي، تسهيلات اعطايي بانكها، بودجه مستقيم، تعداد كاركنان دولت-بررسي عوامل مديريتي موثر در ارتکاب به کج‌روی‌هاي مالي در سازمان‌هاي دولتي1378رضا اکبر زادهترکیبی (پیمایش، مصاحبه و اسنادی)خرد، منطقه‌ایپایان نامه ارشدسازمان‌هاي دولتي استان تهران33 پرونده،؟ مصاحبه با صاحب‌نظران140 پرسشنامهمدیریتیفساد اداریتعهد سازماني، نظارت ناکافي، شايسته‌سالاري، رضايت شغلي، عدم آگاهي از قوانين و مقررات، هزينه‌هاي زندگي و کافي نبودن ميزان حقوق، گرايش اخلاقي و ديني کارمندانخودساختهعلل تخلفات اداري1378نجاریسازمان بازرسی کل کشورکيفی (بررسي موردي)میانیهمایش نظام اداری و توسعه سازمان امور اداری و استخدامیگزارشات بازرسی505مدیریتیتخلفات اداریفقدان نظارت کافي؛ نبود انگيزش در کارکنان؛ بافت و ترکيب نيروي انساني؛ تبعيض بين کارکنان؛ تفاوت نگذاشتن بين کارکنان کوشا و مثبت با کارکنان غير فعال و منفي؛....-پارامترهاي اقتصادي و اجتماعي موثر بر فساد اداري در ايران1377مجلسدفتر بررسی‌های اقتصادی مجلسکمی(داده‌های مقطعی)کلان، ملیپژوهش سازمانی--اقتصادی - اجتماعیاختلاس و ارتشاء و جعشاخص شهر نشيني، تعداد کارمندان، شاخص سرانه بودجه، تعداد واحدهاي صنعتي، شاخص قيمت‌ها-فساد اداري، ضعف‌يابي توجهي1377نعمتي، لواساني و بناچاپ در روزنامه جمهوری اسلامیکمی (پیمایش)خرد، محلیپژوهشسازمان‌های شهر تهران80مدیریتیفساد اداریمدیریت، نظارت مردم، تکنولوژی، گستردگی دولت، تقسیم کار تخصصیخودساختهبررسي و مقايسه ويژگي‌هاي فردي کارمندان متخلف و غير متخلف در شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران1377عباسعلي صنعتي نياکیفی ( اسنادی)خرد، ملیپایان نامه ارشدکارمندان متخلف و غیر متخلف شرکت؟مدیریتیتخلفات اداریجنسيت، سن، ميزان تحصيل کارمندان، سابقه خدمت، وضعیت تأهل، رتبه شخصي، سمت سازماني، مجازات اوليه-اختلاس ارتشاء و عوامل موثر در ارتکاب آن‌ها1377خداداد حميدفرکمی (پیمایش)میانیپایان نامه ارشدکارمندان ادارات مختلف و قضات دادگستري و متهمين به جرم اختلاس و ارتشا ء؟؟فساد اداریعوامل اقتصادي و مادي، عدم توجه به مسايل و مشکلات شخصي کارکنان از سوي مديران، واگذاري اختيارات و مسئولیت‌ها بر اساس وابستگی‌های گروهي و دلگرمي متخلفين به حمايت‌هاي مديران، غامض عين و بهاء ندادن به گزارش تخلف اعلام شده به مسئولانخودساختهعلل کج‌روی‌هاي اداري ايران1376منوچهر جفرهدانشگاه آزاد اسلامیترکیبی (پیمایش، مصاحبه و اسنادی)خردرساله دکتریمحکومان و زندانيان متهم به اختلاس و ارتشاءاستان تهران63 پرونده،33 مصاحبه با صاحب‌نظران609 پرسشنامهمدیریتیفساد اداریمشکلات مالي و اقتصادي، ضعف فرهنگي، رسوخ فرهنگ ابزاري در سازمان،ضعف مديريت، احساس عدم تعهد و وفاداري افراد به سازمان، عدم اجراي صحيح قوانين و مقررات، وجود شبکه روابط غير رسمي در سازمان‌ها و ...خودساختهبررسي ارتباط فساد مالي در دستگاه‌هاي دولتي با حقوق و مزايا يا دستمزد1376سيد رضا برکچيانکمی (پیمایش)خرد، محلیپایان نامه ارشدکارکنان اداري مبتلا به اختلاس و ارتشاء؟مدیریتیفساد اداریوضعيت بد معیشتی، تورم، محيط آلوده کار، ضعف کنترل اداري و رفيق بازي.خود ساختهبررسي راه‌هاي جلوگيري از فساد مالي ناشي از پورسانت در معاملات توسط مديران1373اسماعيل افشاريدانشگاه تربیت مدرسمطالعه مورديمیانیپایان نامه ارشدپرونده‌های فساد30 پروندهمدیریتیفساد اداریانگيزه‌هاي اقتصادي مانند فقر، ناکامی‌های اقتصادي، حرص و طمع به مال اندوزي بيشتر، تجمل‌گرایي و رسيدن به زندگي لوکس و پر خرج، اختلاف فاحش حقوق و درآمدهاي مديران بخش‌هاي دولتي با بخش خصوصي و ... عوامل فرهنگي ، شخصيت، محيط خانوادگي و -عوامل موثر در تحول نظام اداري1372هادي مهاجريترکیبی (پیمایش، اسنادی)میانی، ملیپایان نامه ارشدمديران عالي و مياني کشور؟مدیریتیتحول اداریضعف مديريت، ضعف نيروي انساني متخصص، قديمي بودن روش‌هاي به کار گرفته در نظام اداري،ناکارآمدی روش‌هاي پرداخت حقوق،دست و پاگير بودن قوانينخود ساختهعلل فساد و کج‌روی‌هاي کارمندان و مديران اداري در ايران؟افسر افشاري نادريترکیبی (پیمایش، مصاحبه و اسنادی)میانیپایان نامه ارشدپرونده‌های فساد ،کادر قضايي، مديران و کارمندان67 پرونده،مدیریتیفساد اداریفساد مدیران، عدم شایسته سالاری، عدم توجيه و آموزش کارمندان به طور مستمر، ضعف مدیریت، عدم توجه به نيروي انساني از نظر مادي و معنوي. عدم امنيت شغلي کارمندان و...خود ساختهطراحی الگوی عوامل سازمانی و مدیریتی مؤثر بر فساد اداری- مالی با آسیب شناسی در سازمان‌های دولتی1390حسین عظیمیدانشگاه اصفهان دانشکده علوم اداری و اقتصادهمبستگی از نوع پیمایشمیانی، محلیرساله دکتریسازمان‌های دولتی اصفهان و زنجان934مدیریتیفساد اداری – مالیعوامل ساختاری( 1- تشکیلات اداری 2- قوانین و سیستم‌ها و روش‌ها) 3- فرهنگ سازمانی 4- ارتباطات( 4ویژگی روابط 5- گروه‌های غیر رسمی) 6- عوامل روانی 7- نظام پرداخت 8- سیستم نظارت و کنترل 8- بستر کنترل و نظارت 9- تشکیلات نظارت و کنترل) 10- وظایف مدیران و ...پرسشنامه تلفیقی و خودساختهارتقاء سلامت اداری و مقابله با فساد در شهردار تهران1390ستاد ارتقاء سلامت اداری ومبارزه با فسادشهرداری تهراناسنادیمیانی، محلیکتابفساد اداری – مالی1-فساد اداری – مالی /2- تخلفات اداری- تکریم ارباب رجوع 4- رضایت شهروندان 5-کیفیت خدمات-ادراک‌ها، تجربیات و نگرش‌های ارباب رجوع سازمان‌ها به فساد اداری1389عابدی جعفری، حسینی و همکارانمرکز سلامت اداری دانشکده مدیریتدانشگاه تهرانکمی (پیمایش)میانی/ خرد، محلیپژوهشارباب رجوع سازمان‌های مستقر در شهر تهران585جامعه شناختیفساد اداری -مالیآگاهی و شناخت، انتظار فایده از کنش فساد، ارزيابي فايده کنش فساد آميز، تصور از ارزيابي ديگران در مورد کنش فساد آميز، انگيزه پيروي از انتظارات ديگران، باورهای هنجاری درباره فساد و ....پرسشنامه تلفیقی و خودساختهنظر سنجی از خبرگان درباره‌ی استراتژی‌های مبارزه با فساد و ارتقاء سلامت اداری1389دکتر عابدی جعفری، حسینی و همکارانمرکز سلامت اداری دانشکده مدیریتدانشگاه تهرانکمی (پیمایش)/ تطبیقیمیان/ خرد، محلیپژوهشخبرگان درون و برون سازمانی مرتبطبا فساد162مدیریتیفساد اداری -مالیوضعیت موجود و مطلوب راهبردها و اقدامات... برای ارتقای سلامت نظام اداری( فرهنگی، اجتماعی، اطلاع‌رسانی و آگاه‏سازی عمومی، مدیریتی، اداری، فرايندها و اقدامات و ...پرسشنامه تلفیقی و خودساختهآسیب‌شناسی اجتماعی فساد اداری1388مهدی خلف خانیدانشگاه آزاد اسلامی . دفتر گسترش تولید علماصلی :پیمایشی و تحلیل ثانویه و اسنادیمیانی /خرد، محلیکتاب‌ارباب رجوع سازمان‌ها در تهران500جامعه شناختیفساد اداریهنجارهای مشترک، عام گرایی، اعتماد به قانون، اعمال نظارت جدی بر رفتار کارکنان، هزینه، وجدان، درامد خانواربرنامه مبارزه با فساد و ارتقاي سلامت در نظام اداري1380سازمان مدیریتمعاونت منابع انسانی سازمان مدیریتاسنادی / کتابخانه‌ایکلان، ملیپژوهش سازمانی--مدیریتیسلامت اداریعوامل اداري - مديريتي؛ عوامل فرهنگي- اجتماعي؛ عوامل اقتصادي؛ عوامل سياسي- مدني؛-سنجش فساد اداری و میزان تمایل شهروندان به گزارش‌دهی و اعلام موارد فساد1388محد فاضلیسازما بازرسی کل کشورکمی (پیمایش)خرد، ملیپژوهششهروندان کل کشور-جامعه شناختیفساد اداری و تمایل به گزارش دهیرواج فساد در سازمان‌ها، جایگاه فساد در بین مشکلات کشور، جایگاه فساد در بین مشکلات سازمان‌های کشور، ادراک مردم از مبارزه با فساد، ادراک مردم از سازمان‌های مبارزه‌کننده و ...پرسشنامه ترکیبیبررسي کج روی‌های اداري و مالي در دستگاه‌هاي مشمول بازرسي1379سازمان بازرسیسازمان بازرسی کل کشوراسنادی / کتابخانه‌ایميانیپژوهش سازمانیگزارشات بازرسی1187مدیریتیتخلفات اداری و مالیضعف مديريت، اعمال سليقه در اجرای ضوابط، عدم نظارت،عدم تناسب قوانين و مقررات دستگاه‌ها با شرايط اجتماعي،- عدم تناسب مشاغل با تخصص‌ها و تجارب کارکنان،ضعف يا فقدان نظام آموزشي موثر و کارآمد، کم توجهي به انتصاب مديران و کارکنان در مشاغل حساس و ...-طراحی شاخص‌های کلی سنجش فساد اداری در ایران1386عبدالله توکلیدانشگاه تهران- واحد قمکتابخانه‌ای/ مصاحبهکلان، ملیرساله‌ی دکتریفقها و مدیران و صاحب‌نظران دانشگاهی--مدیریتی- دینیرشوهفقه شیعه، قوانین و مقررات، نظام اداریمصاحبهتدوین الگوی مبارزه با فساد اداری در شهرداری کلان‌های ایران شهرداری تهران1391لیلی حبیبیدانشگاه تهران-دانشکده مدیریتگراندد تئوریخرد/ میانی، شهرداری تهرانرساله‌ی دکتری----مدیریتیفساد اداریمصاحبه جدول SEQ جدول \* ARABIC 6: مروری اجمالی بر تحقیق‌های خارجی ردیفنویسنده/ محققنوع اثرعنوانسطح تحلیلروششناسییافتهها1دهنک و هابرت و همکارانش، سال2008مقاله –کتاب و مقاله کنفرانستجربیات سیستمهای سلامت محلی- مبارزه با فساد شهری: مشکلات و یافتن بهترین اقداماتفراملی(مطالعه‌ی تطبیقی 7 شهر بزرگ دنیا (آمستردام، آنتروپ،‌ هامبورگ، هنگ‎کنگ، لندن، نیویورک و سیدنی)کمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیتدوین سیستم سلامت محلی در مراحل نه گانه: مبانی قانونی، مدیریت سلامت ذینفعان،تعریف سلامت و فساد، نقش آژانس سلامت، جذب حمایت دولتی و سیاسی، مرام نامه اخلاقی و ارزیابی اثربخشی و کارایی سیستم2هابرت و همکارانشسال 2008کتابسیستم سلامت محلی آمسترداممحلیکمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیتدوین سیستم سلامت محلی در مراحل نه گانه: مبانی قانونی، مدیریت سلامت ذی‌نفعان، تعریف سلامت و فساد، نقش آژانس سلامت، جذب حمایت دولتی و سیاسی، مرام نامه اخلاقی و ارزیابی اثربخشی و کارایی سیستم3هابرت و همکارانشسال 2008کتابسیستم سلامت محلی هنگ‌کنگمحلیکمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیتدوین سیستم سلامت محلی در مراحل نه گانه: مبانی قانونی، مدیریت سلامت ذینفعان،تعریف سلامت و فساد، نقش آژانس سلامت، جذب حمایت دولتی و سیاسی، مرام نامه اخلاقی و ارزیابی اثربخشی و کارایی سیستم4او.بی.سرور، اروون و همکارانش، آری کونکوروسال‌های 199620043 اثر مقاله –مقاله‌ی سفارشیفساد:مسأله اصلی مدیریت شهری در اندونزی- شناخت اقتصاد سیاسی فساد محلی و خردکمی- توصیفی و پیمایشیاصلاحات اداری، خصوصی سازی و تمرکز زدایی خدمات شهری،تغییر ارزش‌های فرهنگی، آزادی دسترسی به اطلاعات و قانون ضد فساد و نظارت جامعه مدنی5کنیا و 20 دولت محلی دیگرسال 2004کتابسلامت محلی و پیمایش فساد شهریمحلی و خردپیمایش فساد شهریو CPI توصیفی- تحلیلی (تحلیل اسناد و مطالعات ) Urban Bribery Indexراهبردهای ارتقای سلامت محلی و تقویت حکمرانی خوب6هابرت و همکارانشسال 2008کتابسیستم سلامت محلی نیویورکمحلیکمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیتدوین سیستم سلامت محلی در مراحل نه گانه: مبانی قانونی، مدیریت سلامت ذینفعان،تعریف سلامت و فساد، نقش آژانس سلامت، جذب حمایت دولتی و سیاسی، مرام نامه‌ی اخلاقی و ارزیابی اثربخشی و کارایی سیستم7میکاییل ماکئوالی و همکارانشسال 2010مقالهبه سوی مدل نظام سلامت محلی: نظام سلامت محلی در انگلستان، اسکاتلند و والاسبین‌المللی و فرا ملیکیفی – مصاحبه‌ی عمیق با 20نفر از ذی‌نفعانTransparency International indicateارزیابی مقایسه‌ای و طراحی الگویی چهار بعدی برای نظام سلامت محلی(نهادها، اصول طراحی، عملکرد و نتایج)8سیمون وصلیسال 2010مقالهلندن بررسی و ارزیابی مقایسه‌ای کلاهبرداری سازمان‌های محلی از طریق سرویس سلامت ملیمحلیترکیبی - مصاحبه و پرسشنامهتفاوت آشکار در سطح کلاهبرداری و ساختار تیم‌های ضد کلاهبرداری در بین شهرها9دیانا ارسزسال 2009مقالهقربانیان فساد شهرداریبین‌المللی(22 دولت محلی کشور آمریکای لاتین)کمی- توصیفی و پیمایشیطبقه بندی کشورها از نظر رشوه و ارائه‌ی راهکار: حمایت قانونی، افزایش مردم سالاری و نظارت مردمی، آزادی دسترسی به اطلاعات و همکاری با مجامع بین‌المللی10گروه حکمرانی استانی و محلی آفریقای جنوبیسال 2006کتابارتقای حکمرانی خوب و مسئولیت‌پذیری (استراتژی‌های ضد فساد دولت محلی)محلی - 5 شهرداری عضو انجمن حکومت محلی آفریقای جنوبیمطالعه‌ی توصیفی – تحلیلیارایه استراتژی‌ها در نظام‌ها و حوزه‌های مختلف در آفریقای جنوبی11ساموئل لوییز کوکسونسال 2009مقالهبررسی پتانسیل‌های فساد در ارمنستان26 شهر ارمنستانرویکرد ترکیبی: (داده‌های مقدماتی)، وقایع و حوادث منتشر شده در مطبوعات منطقه‌ای و ملی، و تجربیات دست اول دولت محلیبررسی و تحلیل پتانسیل‌های فساد و راه‌کارهای پیشنهادی در 26 شهر ارمنستان12جنیفر داویسسال 2003مقالهفساد در ارائه‌ی خدمات شهری: تجربه‌ای از آسیای جنوبی(هند و پاکستان)فراملیکمی- پرسشنامهوجود رفتارهای فاسد و غیر اخلاقی و لزوم اصلاحات اساسی در بخش دولتی، حقوق و مزایا، کاربرد IT، تدوین استراتژی نظارتی و مداخله NGOها13امایل کلتافسال 2006مقالهبررسی مقایسه‌ای رهبری اخلاقی و سلامت سازمانیفرا ملی - 20 شهرداری کشور هلند، آمریکا و مونتونگروکمی- پرسشنامهتفاوت میزان رهبری اخلاقی و سلامت در نمونه‌های مورد مطالعه14فرانک آنچیاریکوسال 2009مقالهحمایت از سلامت محلی: نقش شبکه‌های ضد فساد و مدیریت عمومیمحلیکمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیارزیابی سیستم سلامت محلی در مراحل نه گانه‌ی سیستم و اهمیت ارتباطات و شبکه‌ای بودن عملکرد آژانس‌ها و ...15راجیو گل و همکارانشسال 2007مقالهآیا فساد مالی واگیردار است؟ مدارکی از ایالات متحدهمحلی و ایالتیکمی – توصیفی تحلیلی (گزارش‌ها و آمار و اطلاعات)فساد واقعاً مسری می‌باشد و سرطانی بدخیم هم به نظر می‌رسد. یک افزایش 10 درصدی در فساد یک ایالت می‌تواند باعث فسادی در حدود 4 تا 11 درصد در یک ایالت دیگر شود.16هابرت و همکارانشسال 2008کتابسیستم سلامت محلی هنگ‌کنگمحلیکمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیتوصیف و تدوین سیستم سلامت محلی در مراحل نه‌گانه: مبانی قانونی، مدیریت سلامت ذی‌نفعان،تعریف سلامت و فساد، نقش آژانس سلامت، جذب حمایت دولتی و سیاسی، مرام نامه‌ی اخلاقی و ارزیابی اثربخشی و کارایی سیستم17هابرت و همکارانشسال 2008کتابسیستم سلامت محلی هنگ‌کنگمحلیکمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیتدوین و ارزیابی سیستم سلامت محلی در مراحل نه گانه18هابرت و همکارانشسال 2008کتابسیستم سلامت محلی سیدنی و ولزمحلیکمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیتدوین و ارزیابی سیستم سلامت محلی در مراحل نه گانه19هابرت و همکارانشسال 2008کتابسیستم سلامت محلی‌هامبورگمحلیکمی و مطالعه‌ی تطبیقی- توصیفی و پیمایشیتدوین و ارزیابی سیستم سلامت محلی در مراحل نه گانه20کارل مک‌شین و جوهان نیلسنسال 2010پایان‌نامه دوره دکتریعوامل فسادبررسی در وزارت‌خانه‌های زامبیاکلانکمی / پیمایشییافته‌ها بر اساس مدل کلیت‌گارد به برای توضیح فساد در منظر انتخاب عمومی است، بیان شده است. رابطه‌ی قوی میان دستمزد کم کارکنان در وزارت‌خانه‌ها با سطوح فساد به دست آمد البته به نحو غافلگیرکننده‌ای که افزایش سطح دستمزد با سطح بالای فساد هم‌بستگی مثبت نشان داد. یافته‌ی مهم دیگر وجود رابطه‌ی منفی میان سطوح فساد و مراتب اعتماد اجتماعی است.21کمیته‌ی مبارزه با فساد و حقوق شهروندی کره‌ی جنوبیسال 2011پژوهش ملیسلامت در بخش عمومیکلانکمی/پیمایشیطراحی مدل سنجش سلامت با دو بعد فساد داخلی و خارجی و تعریف مؤلفه‌ها و تعیین وزن دقیق هر یک و به دست آوردن نمره‌ی نهایی 8.4322پیتر گوتسچاک، جف دین و رون گلومثتسال 2012مقالهخلاف و جرم در پلیس: سیب‌های بد یا شکست سیستمخرد محلیکمی / پیمایشیبا توجه به پرسش ادراک در میان گروه‌های متفاوت در کشور نروژ، بیش‌ترین علت بروز جرم به عوامل فردی مربوط است، و نتیجه گرفته شد که در نیروی پلیس علت وقوع فساد با تئوری سیب بد قابل توضیح است.23هنریش مینتراپسال 2012مقالهپل زدن میان پاسخ‌گویی، تعهدات و ارزش‌های حرفه‌ای در دانش‌آموزان نیازمند سلامت استخرد محلیترکیبی (کمی و کیفی)مدرسه‌ها با وجود شرایط یکسان، در درجه‌ی سلامت متفاوت هستند. مدرسه‌هایی با درجه‌ی بالاتری از سلامت، دارای تعادل خوبی میان ارزش‌ها واقعیات است و نسبت به مخالفت‌ها و تهدیدها بازتر عمل می‌کند. سلامت در این تحقیق با مدل سلامت عمومی دوبل که دارای سه بعد اصلی سلامت فردی، تعهدات رسمی و ملاحظات است سنجیده شد.24مایکل مِیِر، جین استین، نیرمالا گوپالسال 2012مقالهکشف پارامترهای عمومی سلامت پلیسکلانکمی / پیمایشیبا استفاده از داده که در تلاش برای یافتن ارتباطی میان مدل بخش عمومی کلارک و تئوری سلامت پلیس بود تصویر پیچیده‌ای از سلامت در آفریقای جنوبی به دست آمد که بیانگر چالش‌های اساسی در برقراری سلامت است. 2-5-1- تجزیه و تحلیل پژوهش‌های داخلی: نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 8: پراکندگی سطوح مطالعات و پژوهش‌ها با توجه به نمودار، می‌توان نتیجه گرفت که میزان تحقیق‌های صورت گرفته در سه سطح کلان، میانی و خرد به صورت یکسان پراکنده شده‌اند. نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 9: متغیر وابسته در پژوهش‌های ذکر شده در ادبیات داخلی نمودار بالا این موضوع را به روشنی و وضوح بیان می‌دارد که پژوهش‌های صورت گرفته در ایران، بیش‌تر به فساد و مظاهر آن همانند رشوه، تخلف اداری و به ویژه فساد اداری توجه نشان داده‌اند و این در حالی است که سلامت اداری تنها در دو مورد از پژوهش‌های سازمانی مورد توجه بوده. این خود نشان از آن دارد که میزان توجه به سلامت اداری در مجامع علمی و اجرایی کم بوده و باید با دیدگاه جدیدی به این موضوع نگریسته شود. در مدل انتخابی این پژوهش، سلامت و فساد دو موضوع مستقل از هم تصور می‌شود که در کنار هم مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرند. از سوی دیگر با توجه به نموداری که در ادامه خواهد آمد، اهمیت بعد مدیریتی وقوع فساد و تأمین سلامت خود را نمایان می‌سازد که این موضوع می‌تواند، دو بار معنایی با خود به همراه داشته باشد: اول: سیستم اداری و مدیریتی چه در سطح کلان و چه در سطح میانی و خرد با مشکل بروز فساد اداری به شدت روبرو است و با تلاش تمام در جهت کاهش فساد و افزایش سلامت اقدام نموده است. دوم: به نظر می‌رسد که علمای سایر علوم موضوع سلامت و فساد را چندان از منظر خویش مهم نمی‌دانند و حال آن‌چه شاید برای پیشبرد اهداف مدیریتی نیز، به تحلیل‌های جامعه‌شناسانه و حقوقی و اقتصادی از موضوع نیاز باشد که نمودار زیر در واقع نشان‌دهنده‌ی ضعف چارچوب علمی کل کشور در موضوع سلامت و فساد خواهد بود. نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 10: نمودار فراوانی ابعاد پژوهشی در رابطه با موضوع سلامت و فساد 2-5-2- تجزیه و تحلیل پژوهش‌های خارجی: دو بعد کلی در ادبیات خارجی مورد توجه محقق است: اول سطح تحقیقات صورت گرفته و دوم: تمرکز موضوعی این تحقیقات. نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 11: فراوانی سطوح تحلیل در ادبیات خارجی به خوبی مشخص است که بر خلاف آن چه در ایران رایج است، در خارج از کشور، سطح محلی و Local Government از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. که شاید بتوان دلیل این امر را در نحوه‌ی متفاوت حکومت و کشورداری دانست. اما، به نظر می‌رسد که برای پیشگام شدن با مطالعات روز دنیا توجه به سطح محلی در ایران نیز باید مورد توجه قرار گیرد که در حال حاضر یکی از مهم‌ترین سازمان‌هایی که در ایران به اداره‌ی امور محلی می‌پردازد؛ شهرداری‌های شهرهای سراسر کشور می‌باشد. از این رو در پژوهش پیش رو محقق مطالعه‌ی موردی خود را در سطح شهرداری کلان‌شهر تهران قرار داده است. نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 12: فراوانی موضوعات اصلی پژوهش در ادبیات خارجی باز هم نگاهی به ادبیات خارج از کشور این مهم را بیش از پیش می‌نمایاند که توجه به سلامت به جای توجه صرف به فساد در دنیای امروز مد نظر جوامع بین‌المللی می‌باشد که در کشور ما نیز باید با توجه به الزامات بومی و دینی کشور مورد توجه قرار گیرد. پیش از نتیجه‌گیری و معرفی مدل مورد استفاده در این تحقیق باید نسبت به نکاتی که محقق با توجه به مطالعه‌ی پژوهش‌های پیشین و برای انتخاب مدل مد نظر قرار داده است، توضیح بیش‌تری بیان شود. یکی از این نکات تفاوت قائل شدن میان مشتری و ارباب‌رجوع در سازمان مورد نظر است. به طور حتم میان مشتری و ارباب‌رجوع تفاوتی وجود دارد. مشتری کسی است که انجام معامله و داد و ستدی را در یک محیط رقابتی به عهده دارد و در حالت تعاملی چیزی را می‌دهد و چیزی را می‌گیرد، به گونه‌ی اصولی به کارگیری لفظ مشتری که از بخش خصوصی عاریه گرفته شده، در بخش عمومی و دولتی درست نیست زیرا در بخش خصوصی، مشتریان به طور کامل شناخته شده‌اند و به گونه مشخصی خدمت یا کالای خود را از بخش خصوصی دریافت کرده، هزینه آن را می‌پردازند، در حالی که در بخش دولتی تمامی شهروندان باید مشتری محسوب شوند اگر چه همگی خریدار و خواهان خدمت ویژه‌ای از بخش عمومی نیستند (الوانی و دانائی‌فرد،۱۳۸۰ ص.296). از این رو در مدل پیش رو افرادی که از سازمان خدمتی دریافت می‌کنند ارباب‌رجوع نامیده می‌شوند که در نظریه‌ی مدیریت دولتی نوین تمامی شهروندان می‌توانند ارباب‌رجوع سازمان محسوب شوند دارای بار اطلاعاتی برای سازمان خواهند بود، هر چند اطلاعات به دست آمده از افرادی که دارای مراجعه مستقیم به سازمان هستند (ارباب‌رجوع) با فردی که هم چنان یک مشتری بالقوه است متفاوت خواهد بود. پس پیشنهاد می‌گردد که این دو به عنوان گروه‌هایی ارزشمند اما جداگانه مد نظر قرار گیرند. از سوی دیگر بر نکته‌ی دیگری که تأکید خواهد شد در نظر گرفتن تفاوت ادراک و تجربه‌ی افراد است. برای توضیح این تفاوت محقق ناگزیر باید به نظریه‌های رفتاری رجوع کند. در میان تمامی نظریه‌های موجود نظریه‌ی آیزن و فیش‌باین در بروز رفتار، چنین توضیح می‌دهند که به نظر آن‌ها رفتار در پی زنجیره‌ای از عوامل به وجود می‌آید. حلقه‌ی ما قبل بروز رفتار، قصد و نیت و هنجار ذهنی است، که به وجود آمدن قصد و نیت نیز به نوبه‌ی خود تابع دو متغیر گرایش به سوی رفتار و هنجار ذهنی است. متغیر اول (گرایش به سوی رفتار) یک متغیر فردی و شخصی است که طی آن فرد، انجام یک رفتار را از نظر خود ارزیابی می‌کند که آیا خوب یا بد است. متغیر دوم (هنجار ذهنی) منعکس‌کننده‌ی نفوذ و فشار اجتماعی است که شخص آن را برای انجام یک رفتار احساس و ادراک می‌کند. به این ترتیب در صورتی که بخواهیم ظهور و بروز رفتار فسادآمیز و یا توأم با سلامت را مطابق با چنین فرایند بررسی کرد می‌توان گفت که نخستین سازه‌ی مؤثر بر قصد به عمل فسادآمیز و یا توأم با سلامت، اطلاعات و آگاهی فرد در مورد آن است، به طور کلی حداقلی از دانش در مورد یک پدیده یا رفتار لازم است تا ذهن فرد نسبت به آن کنجکاو شده و بتواند آن را موضوع احساسات مثبت یا منفی خود قرار دهد. افزون بر درک معنی فساد یا سلامت، لازم است نسبت به انواع ممکن آن نیز شناخت نسبی حاصل شود. دومین سازه، تصور فرد از پیامدهای آن است. فردی که اجمالاً می‌داند عمل فسادآمیز یا سالم چیست، بایستی در این زمینه نیز اندیشه کند که در اثر اقدام به آن چه چیزی به دست می‌آورد؟ و یا چه عواقبی در انتظار اوست؟ در مجموع بر اساس آنچه گفته شد می‌توان عناصر موثر در شکل دهی به یک کنش را به صورت زیر فهرست نمود: انتظاری که افراد در مورد نتایج یک کنش دارند. ارزیابی که از نتایج کنش می‌نمایند. میزان اطلاعات و آگاهی که از ابعاد آن کنش دارند. تصوری که از ارزیابی دیگران در مورد آن کنش دارند. میزان انگیزه‌ی فرد برای برآورده کردن توقعات دیگران. سابقه‌ی اقدام به کنش در گذشته توسط فرد. امکانات و شرایط لازم برای عملی ساختن کنش(حسینی، حبیبی 1391صص 106-107). چنان‌چه پاسخ فرد به سؤالاتی که در رابطه با سلامت و فساد از وی پرسیده می‌شود را یک کنش بدانیم نوع پاسخ دادن فرد نیز تمامی مراحل مذکور را در بر می‌گیرد و به این که فرد به چه میزان در مورد فساد یا سلامت فقط به صورت ذهنی ارزش‌گذاری می‌نماید و یا بر اساس سابقه‌ی اقدام کنش پیشین این کار را انجام می‌دهد یعنی یا فقط ادراک خود را مد نظر قرار می‌دهد و یا تجربه‌اش را با احتمال زیادی پیش‌بینی می‌شود این دو نوع پاسخ‌گویی با هم تفاوت داشته باشد. با مثالی این موضوع روشن‌تر خواهد شد. وقتی از شخصی پرسیده شود وضعیت سازمانی را به لحاظ میزان رشوه‌ای در آن دریافت می‌شود ارزیابی نماید ممکن است فرد تا به حال به آن سازمان مراجعه‌ی مستقیم نداشته باشد و تنها بر اساس هنجارهای موجود در جامعه، ارزیابی‌های دیگران در جامعه و ... به آن پاسخ دهد. اما اگر فرد خود با سازمان ارتباط نزدیک پیدا کرده باشد و دارای تجربه‌ای زیسته در آن سازمان و موقعیتی ویژه گردد دیگر رفتار و پاسخش بر اساس تجربه‌ای است که وی کسب نموده. از این رو تفاوت قائل شدن میان این دو پاسخ با توجه به تئوری‌های رفتاری موجود و هم‌چنین تجربیاتی که در سطح دنیا در سنجش سلامت و فساد اداری موجود است محقق را به سمتی سوق می‌دهد که در مدل انتخابی‌اش این نکته نیز منظور شده باشد 2-6- مدل مفهومی برآمده از پژوهش‌های پیشین و نتیجه‌گیری: با توجه به موضوعاتی که در رابطه با سلامت و فساد اداری، نظریات رایج، روش‌های گوناگون سنجش در ایران و جهان مطرح گردید، می‌توان نتیجه گرفت که تا به امروز در امر رابطه با سنجش و علل‌یابی در زمینه‌ی فساد در ایران و جهان تلاش‌های بسیاری صورت گرفته است اما متأسفانه مطالعات در زمینه‌ی سلامت اداری به موازات پیشرفت‌های جهانی، در ایران چندان مورد توجه نبوده است. از این رو محقق در این بخش با در نظر گرفتن چند نکته که با بررسی ادبیات رایج مورد توجه قرار گرفته‌اند مدل و روش خاصی مورد انتخاب قرار داده است. از جمله‌ی این نکات عبارتند از: مدل و روش انتخابی اقتضائات و الزامات بومی کشور را در نظر گرفته باشد. به همان اندازه که به فساد اهمیت داده می‌شود به سلامت اداری نیز توجه شود. از جمله روش‌ها و مدل‌های جدید در دنیای علم محسوب شود. با توجه به این که در دنیای امروزی در تحلیل‌ها، سطح محلی بسیار مورد توجه بوده است، اولویت در انتخاب روش و مدلی است که به تحلیل در سطحی نه چندان کلان و نه چندان خرد بپردازد. در نظر گرفتن گروه‌های مختلف در پرسش، از کارمندان درون سازمان و مشتریان تا شهروندان به عنوان مهم‌ترین گروهی که دریافت‌کننده‌ی خدمات سازمان بوده و از آن تأثیر گرفته و بر آن تأثیر می‌گذارند. در مدل به ادراک و تجربه‌ در سنجش سلامت و فساد رایج توجه شود. با توجه به تمامی این موارد مدل سنجش سلامت و فساد اداری شهرداری تهران به شرح زیر گزینه انتخاب شده می‌باشد. نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 13: مدل مفهومی تحقیق CITATION محد91 \l 1065 (عابدی جعفری, حسن; محدثی, حسن; فاضلی, محمد; حسینی هاشمی, سید داوود; حبیبی, لیلی, 1391) به این ترتیب می‌توان گفت مدل CPI مورد توجه محقق نبود، چرا که تنها ادراک پرسش‌شونده از میزان رواج فساد را می‌سنجد و در مقابل BPI تنها رشوه را به عنوان عامل فساد در نظر می‌گیرد. از دیگر روش‌های موجود مانند بررسی پرونده‌های مالی نیز به دلیل زمانی بسیاری که می‌برد صرف‌نظر شد. در مورد مدل سنجش NIS نیز به دلیل این‌که این مدل بیش‌تر در سطح کلان و سازمان‌های دولتی پرکاربرد است، در حالی که سازمان هدف در این تحقیق از نوع سازمانی غیردولتی و عمومی است. مدل معرفی شده با عنوان مدل پیمایش سلامت در سازمان ملل، با وجود آن‌که در یک سازمان غیردولتی اجرا شده است اما به دلیل ماهیت بسیار متفاوت سازمان ملل و شهرداری، متغیرهای در نظر گرفته شده را نمی‌توان به سازمان شهرداری تعمیم داد. در مودر مدل سنجش سلامت شورای دستگاه‌های نظارتی نیز باید گفت که هنوز این مدل، روش قابل اعتمادی برای سنجش متغیرهایش نیافته است و همین‌طور مشخص نیست که این مدل باید در میان چه گروه‌هایی مورد سنجش قرار گیرد تا نمره‌ی به دست آمده، نمره‌ای گویا و درست باشد. تمامی دلایلی که در بالا برشمرده شد و هم‎چنین 6 عامل در نظر گرفته شده در انتخاب مدل سنجش سلامت، منجر به ارجح شدن مدل سنجش سلامت جامع شهرداری بر سایر مدل‌های مورد مطالعه، با توجه با هدف این تحقیق شد. فهرست منابع و مآخذ:احمدی زهرانی، م. (1388). بررسی علل گرایش کارکنان به فساد در شهرداری اصفهان (شهرداری منطقه 9 اصفهان). تهران: دانشکده مدیریت- دانشگاه تهران- پردیس قم.احمدی، گ. (1387). بررسی عوامل رفتاری و ساختاری موثر بر فساد اداری در سازمان منتخب (مطالعه موردی سازمان مسکن و شهرسازی استان تهران). قم: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران پردیس قم.استادی، ر(1388). تحلیل کیفی درباره احتمال شیوع پدیده فساد در ساختار نیروی انتظامی. تهران: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.افشاری نادری، ا. (1376). علل فساد و کج روی های کارمندان و مدیران اداری در ایران. نامعلوم: نامعلوم.افشاری، ا. (1373). بررسی راه های جلوگیری از فساد مالی ناشی از پورسانت در معاملات توسط مدیران. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.اکبر زاده، ر. (1387). بررسی عوامل مدیریتی مؤثر در ارتکاب به کج‌روی‌های مالی در سازمان های دولتی. نامعلوم: نامعلوم.الوانی، سید مهدی؛ دانایی‌فر، حسن؛. (1380). گفتارهایی در فلسفه تئوری سازمان دولتی (نسخه چاپ اول). تهران: صفار.الوانی، م. س.، زرندی، س.، و عرب سرخی، ا. (1388). مؤلفه های تدوین استراتژی مبارزه با فساد جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه علامه و دانشگاه تهران.سازمان بازرسی. (1379). بررسی کج روی های اداری و مالی در دستگاه های مشمول بازرسی. تهران: سازمان بازرسی کل کشور.بازرگانی. (1392، آبان 15). فساد و سلامت اداری در نیروی پلیس جمهوری اسلامی ایران. (ا. بحری، مصاحبه كننده)برکچیان، س. ر. (1376). بررسی ارتباط فساد مالی در دستگاه های دولتی با حقوق و مزایا یا دستمزد. نامعلوم: نامعلوم.بهمن، ی. (1389). بررسی تأثیر سیاست خصوصی سازی بر میزان فساد اداری. بررسی تأثیر سیاست خصوصی‌سازی بر میزان فساد اداری. تهران، تهران، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی- دانشگاه تهران.توکلی، ع. (1386). طراحی شاخص های کلی سنجش فساد اداری در ایران. قم: دانشگاه تهران واحد قم.توکلی، ع. (1389). طراحی شاخص‌های ملی سنجش فسد اداری ایران. قم: دانشگاه تهران.جباری‌پور، م. (1389). تجزیه و تحلیل خط‌ مشی‌های مبارزه با فساد در برنامه‌های 4گانه‌ی توسعه‌ی جمهوری اسلامی ایران. پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، 1-225.جفره، م. (1376). علل کج روی های اداری ایران. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.جهانبخش، گ. (1387). بررسی رابطه بین استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاهش فساد اداری در بانک رفاه. قم: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران واحد قم.حبیبی، ل. (1391). تدوین الگوی مبارزه با فساد اداری در شهرداری کلانشهر های ایران شهرداری تهران. تهران: دانشگاه تهران- دانشکده مدیریت.حبیبی، ل. (1391). تدوین الگوی مبارزه با فساد در شهرداری کلانشهرهای ایران شهرداری تهران. رساله دکتری دانشگاه تهران دانشکده مدیریت.حبیبی، ن. (1375). فساد اداری. تهران: وثفی.حسینی هاشم‌زاده، د؛ حبیبی، ل؛. (1391). مقایسه ادراکات، تجربیات و نگرش‌های کارکنان زن و مرد نسبت به فساد اداری. فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، 119-100.حسینی، س. د.، عابدی‌جعفری، ح.، و همکاران. (1389). نظر سنجی از خبرگان درباره ی استراتژی های مبارزه با فساد و ارتقاء سلامت اداری. تهران: مرکز سلامت اداری دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.حسینی، س. د.، عابدی‌جعفری، ح.، و همکاران. (1390). ادراک ها ، تجربیات و نگرش های ارباب رجوع سازمان ها به فساد اداری. تهران: مرکز سلامت اداری دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.حقانی، ف. ا. (1379). بررسی علل اقتصادی فساد مالی در ایران. بابلسر: دانشکده علوم انسانی اجتماعی – دانشگاه مازندران.حمیدفر، خ. (1377). اختلاس ارتشاء و عوامل موثر در ارتکاب آن ها. نامعلوم: نامعلوم.خاکی، غ. (1379). روش تحقیق در مدیریت. تهران: مرکز انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.خانی، م. (1384). سیاست کیفری ایران در قبال فساد اداری با رویکردی به اسناد بین المللی. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی- دانشگاه تهران.خبره، و. (1392، مهر 25). سنجش سلامت اداری در دستگاه‌های اجرایی و حکومتی جمهوری اسلامی ایران. (ل. حبیبی، مصاحبه كننده)خلف خانی، م. (1388). آسیب شناسی اجتماعی فساد اداری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی . دفتر گسترش تولید علم.دادگر، حسن؛ معصومی‌نیا(1383). فساد مالی. تهران: کانون اندیشه جوان.ذاکری، م. (1384). فساد اداری و تأثیر آن بر روند توسعه در ایران. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی- دانشگاه تهران.رجبی، ح. ب. (بدون تاريخ). بررسیفتوای تکفیر در مذاهب اسلامی. تهران: کتابخانه تخصصی حج.رحمتی، ا. (1385). بررسی مقارنه ای و ناقدانه ی آراء مذاهب پنج گانه درباره ی مسأله رشوه. نامعلوم: نامعلوم.رز-اکرمن، س. (1382). فساد و دولت: علت‌ها،پیامدها و اصلاحات. (ح. راغفر، مترجم) تهران: انتشارات نقش و نگار.رضایی، س. (1386). تحلیل سیاست خصوصی سازی و پیامدهای آن برای توسعه ملی و فساد اقتصادی و مالی در ایران. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.رفیع پور، ف. (1386). سرطان اجتماعی فساد (نسخه اول). تهران: شرکت سهامی انتشار.روستایی صدر آبادی، ح. (1385). بررسی تطبیقی رشوه در فقه و قانون مجازات اسلامی و ارایه راه‌کارهای کاهش رشوه. نامعلوم: نامعلوم.زاهدی، ش. ز.، محمدنبی، س.، و شهبازی، م. (1388). بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد اداری(مطالعه‌ی موردی در شهرداری تهران). مدیریت فرهنگ سازمانی، 7(20)، 29-55.زرندی، س. (1385). طراحی چارچوبی برای تضمین سلامت و اجتناب از فساد اداری در سازمانهای مبتنی بر فناوری اطلاعات. تهران: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.زیادلو، غ. (1384). بررسی عوامل موثر بر بروز فساد اداری در دو بخش دولتی و غیر دولتی. تهران: دانشگاه آزاد – واحد علوم و تحقیقات.سعادت، ز. (1384). ارتشاء در نظام حقوقی ایران و اسناد بین المللی. تهران: دانشکده حقوق -دانشگاه شهید بهشتی.سکاران، ا. (1391). روش‌های تحقیق در مدیریت. (م. صائبی، و م. شیرازی، مترجم) تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی ریاست جمهوری.شریف بجستانی، ن. (1385). تأثیر اجرای موازین حقوق بشر در پیش گیری و مقابله با فساد اداری. تهران: دانشکده حقوق- دانشگاه شهید بهشتی.شقاقی شهر، و. (-). تحلیل عوامل اقتصادی اثرگذار بر پدیده فساد مالی. تهران: سازمان بازرسی کل کشور.شکری، خ. (1392). گزارش دستاوردهای آموزشی سه دهه جمهوری اسلامی ایران در حوزه ارتقاء سلامت اداری. اولین همایش غیردولتی روز ملی ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد . تهران- 8 اردیبهشت- تالار بین‌المللی رایزن: منتشر نشده.صالحی صدقیانی ، جمشید؛ ابراهیمی، ایرج(1381).تحلیل آماری پیشرفته. تهران: هستان.صنعتی نیا، ع. (1377). بررسی و مقایسه ویژگی های فردی کارمندان متخلف و غیر متخلف در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران. نامعلوم: نامعلوم.عابدی جعفری، ح؛ کریمیان، م؛ قدمیاری، ع؛ شکری، خ؛ حسینی هاشم زاده، د. (بهمن 1390). تدوین بسته اجرایی سیاست‌های کلی نظام اداری کشور. تهران: معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری مرکز آموزش مدیریت دولتی کشور.عابدی‌جعفری، ح؛ محدثی، ح؛ حسینی هاشم زاده، د؛. (1389). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور.عباس پور، م. (1385). بررسی عوامل موثر بر فساد اداری در ادارات دولتی شهرستان شاهرود. نامعلوم: نامعلوم.عباس زادگان، س. م. (1383). فساد اداری (نسخه اول). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.عباسی، مهدی؛ جمال‌پور، میکائیل(1390). نقش فرهنگ سازمانی در ارتقای سلامت اداری و سطح رضایت‌مندی مردم. ماهنامه مهندسی فرهنگی، 55-44 ، 5(56-55)عربی. (1384). سیاست کیفری ایران در قبال فساد اداری با رویکردی به اسناد بین المللی. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.عظیمی، ح. (1390). طراحی الگوی عوامل سازمانی و مدیریتی مؤثر بر فساد اداری- مالی با آسیب شناسی در سازمان های دولتی. اصفهان: دانشگاه اصفهان دانشکده علوم اداری اقتصاد.فاضلی هریکندی، ح. (1380). رشوه در فقه شیعه با بررسی تطبیقی در قانون مجازات اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع)،دانشکده الهیات و معارف اسلامی و ارشاد.فاضلی، م. (1388). سنجش فساد اداری و میزان تمایل شهروندان به گزارش دهی و اعلام موارد فساد. تهران: سازمان بازرسی کل کشور.فاضلی، م. (1388). مقدمه‌ای بر سنجش فساد. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامیفاضلی، م. (1391). تدوین و اعتبارسنجی مدل سنجش سلامت و فساد اداری شهرداری تهران. تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران( منتشر نشده).فرخ سرشت، ب. (1382). بررسی عوامل موثر در بروز فساد اداری به منظور ارایه الگویی جهت کاهش اثرات آن در روند توسعه .... تهران: دانشگاه آزاد -واحد علوم تحقیقات.فولادی سوادکوهی، ر. (1381). بررسی ماهیت جرم ارتشاء در حقوق کیفری ایران. بابلسر: دانشکده علوم انسانی و اجتماعی- دانشگاه مازندران.کوراهی مقدم، س. (1383). بررسی نقش نظام ارزشی مدیران و مجریان بخش دولتی ایران در بروز فساد اداری و ارایه الگوی اخلاقی در جهت مقابله با فساد اداری. تهران: دانشگاه آزاد - واحد علوم و تحقیقات.کیوی، ریمون؛ کامپنهود، لوک وان؛. (1385). روش تحقیق در علوم اجتماعی. (ع. نیک گهر، مترجم) تهران: توتیا.لطیفی، م. (1380). فساد اداری، انواع گوناگون آن و فرآیندهای جامع مبارزه با آن. دومین همایش علمی- پژوهشی نظارت و بازرسی. تهران: مقالات دریافتی.مجلس. (1377). پارامترهای اقتصادی و اجتماعی موثر بر فساد اداری در ایران. تهران: دفتر بررسی های اقتصادی مجلس.مدیریت، س. (1380). برنامه مبارزه با فساد و ارتقای سلامت در نظام اداری. تهران: معاونت منابع انسانی سازمان مدیریت.مهاجری، ه. (1372). عوامل موثر در تحول نظام اداری. نامعلوم: نامعلوم.موسوی، ا. س. (1388). تأثیر رویکردهای ارزشی در مقابله با فساد (با تأکید بر سازوکار نظارت در ایران). قم: دانشکده حقوق- دانشگاه تهران – پردیس قم.میمندی، ح. ز. (1381). عوامل موثر بر سلامت نظام اداری ایران. همایش سلامت اداری. تهران: دبیرخانه همایش سلامت اداریناطقی، م. (1384). بررسی اثر فساد مالی بر نابرابری و رشد اقتصادی (مطالعه بین کشوری با تاکید بر ایران). بابلسر: دانشکده علوم اقتصادی اداری- دانشگاه مازندران.نجاری. (1387). علل تخلفات اداری. تهران: سازمان بازرسی کل کشور.نعمتی، لواسانی، و بنا. (1377). فساد اداری، ضعف یابی توجهی. تهران: چاپ در روزنامه جمهوری اسلامی. BIBLIOGRAPHY Lany,Anthony; Azfa,rOmar . (2005). UNDERSTANDING CORRUPTION & INTEGRITY. In TOOLS FOR ASSESSING CORRUPTION & INTEGRITY IN INSTITUTIONS (pp. 3-150). The IRIS Center, University Research Corporation International.http://bazresi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=1e15a0d7-df6e-475e-94fb-38bcaa445309. (1392, شهریور 17). Retrieved شهریور 17, 1392, from www.bazresi.ir: http://www.bazresi.irO.B.SERVER. (1996). O.B.SERVER.Public Sector Integrity Index Stands at 8.43 The ACRC Issued the 2011 Index. (2011). The Republic of Korea: Anti-Corruption & Civil Rights CommissionThe .archive.transparency.org/policy_research/nis/national_integrity_system_assessment/. (2013, September 5). Retrieved from www.transparency.org.bpi.transparency.org/pbi2011/in_detali/. (2013, September 2). Retrieved September 2, 2013, from www.transparency.org: http://www.transparency.orgwww.transparency.org/gcb2013/in_detail/. (2013, September 2). Retrieved September 2, 2013, from www.transparency.org: http://www.transparency.orgAbdul Jabbar, S. F. (2013). Corruption: delving into the muddy water through the lens of Islam. Journal of Financial Crime, 20(2), 139-147.Armstrong, E. (2005). Integrity, Transparency and Accountability in Public Administration: Recent Trends, Regional and International Developments and Emerging Issues. UNODC, Public Service Ethics in Africa. New York: United Nations.Brown, M. T. (2005). Copration Integrity: Rethinking organizational Ethics and leadership . Cambridge University Press.Carvaial, R. (1999). Large Scale corruption: deffinition,cuase and cures, systematce practice and action research. Systematic practice and Action research, 12(4), 335-353.Consulting, D. (2004). UNITED NATIONS ORGANIZATIONAL INTEGRITY SURVEY. United State.Davis, James; Ruhe, John;. (2003). Perception of country corruption: Antecedens & outcomes . Journal of Business Ethics.De Graff, G. (Spring 2007). Cause of Corruption: Towards a Contextual Theory of corruption. publice Administration Quartery, 20-54.Dion, M. (2013). Uncertainties and presumptions about corruption. SOCIAL RESPONSIBILITY JOURNAL, 9(3), 412-426.Fisher, F. (2006). Restor the Health of Your Organization: A Practical Guide to Curing and Preventing Corruption in local Goverments. United Nations Human Settelement Program UN HABITAT, 1&2, 1-78.Gallup, I. (1999). Basic Methodological aspects of Crruption Measurment: Lesson Learned from the Literature and pilot Study. Internet: Institute Gallup.Gottschalk, Petter; Dean, Geoff; Glomseth, Rune;. (2012). Police misconduct and crime:bad apples or systems failure? Journal of Money Laundering Control, 15(1), 6-24.Graycar, Adam; Sidebottom, Aiden;. (2012). Corruption and control: a corruption reduction approach. Journal of Financial Crime, 19(4), 384-399.Haan, Inade; Benner, Hans;. (2008). A Tool to Assess the Integrity of Publice Sector Organization. International Journal of Auditing.Hough, R. M., & Tatum, K. M. (2012). An examination of Florida policies on force continuums. Policing: An International Journal of Police Strategies & Management, 35(1), 39-54.Huberts, L. W., Kaptein, M., & Lasthuizen, K. (2007). A study of the impact of three leadership Styles on Integrity violations committed by Police Offers. Policing: An international Journal of Police Strategices & Management, 30(4), 587-607.Kaptein, Muel; Van Reenen, Peit;. (2001). Integrity management of police organizations. Policing: An International Journal of police Strategice & Management, 24(3), 281-300.Kaufmann, D; Gray, C;. (1998). Corruption and Development. Finsnce and Development, 35(1), 7-10.Kayes, Christopher D.; Stirling, David; Nielsen, Tjai M.;. (2007). Building organizational integrity. Business Horizons, 61—70.Kolthoff, Emile; Erakovich, Rodney; Lasthuizen, Karin;. (2010). Comparative analysis of ethical leadership and ethical culture in local government The USA, The Netherlands, Montenegro and Serbia. International Journal of Public Sector Management, 23(7), . 596-612.Kolthoff, Emile; Huberts, Leo; Heavel, Hans van den;. (2006-2007). Is in integrity at stak? The ethics of new publice management.LaFree, G; Morris, N;. (2004). Corruption as a Global Social Problem. In G. Ritzer, International Handbook of Social Problems (pp. 600-618). Thoussand Oaks.CA: Sage Publication.Lambsdorff, J. G. (1999). Corruption in Empirical Research — A Review. 9th International Anti-Corruption Conference, (pp. 2-18). Durban, South Africa.Langseth, P., & Stepenhurst, F. (1997). The Role of Publice Administration in fighting Corruption. International Journal of Pblice Sector Management, 10(5).Lanyi, Anthony; Azfar, Omar;. (2005). TOOLS FOR ASSESSING CORRUPTION & INTEGRITY IN INSTITUTIONS A HANDBOOK. Maryland: IRIS.Lidholm, E. (2006/2007). Aid and Corruption-Possible solutions for the Babati District, Tanzania. Aid and Corruption. Södertörn University College: Södertörn University College/Environment and Development Programme.McShane, Karl; Nilsson, Johan. (2010, 8). DETERMINANTS OF CORRUPTION A STUDY OF ZAMBIAN MINISTRIES. DETERMINANTS OF CORRUPTION. Lund, Sweden: Department of Economics at the University of Lund.Meyer, Michael E.; Steyn, Jean; Gopal, Nirmala;. (2013). Exploring the public parameter of police integrity. Policing: An International Journal of Police Strategies & Management, 36(1), 140-156.Mintrop, H. (2012). Bridging accountability obligations, professional values and (perceived) student needs with integrity. Journal of Educational Administration, 50(5), 695-726.Mukherjee, Mukherjee; Roy, Aparajita;. (2014). Percieved Corruption Frequency ans Size of corruption in Economics. Indian Growth and Development, 7(1), 1-28.Nordin, Rumaizah Mohd; Takim, Roshana; Nawawi, Abdul Hadi;. (2013). Behavioural Factors of Corruption in the Construction Industry. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 11(8), 64-74.O Becker, S., Egger, P., & Seidel, T. (June 2008). Corruption Epidemics. University of Stirling, 1-18.Olken, B. A. (2007). Monitoring Corruotion: Evidence from a Feild Experiment in Indonesai. Journal of Political Economy, 115(2), 200-249.Piliponyte, J. (Aug. 2005). Diagnosis of corruption: A Review of Exicting Instruments & A Case Study of Lithuania. Australian Political Studies Association Conference 2005, 28-30 Sep. Dudein, New Zelan.Randi L. Sims;Baiyun Gong;Cynthia P. Ruppel. (2012). A contingency theory of corruption: The effect of human development and national culture. The Social Science Journal, 90-97.Robbins, S. P. (2012). Organizational Behavior.Rocha, Jose Luis; Brown, Ed; Cloke, Jonathan;. (2011). Of legitimate and illegitimate corruption Bankruptcies in Nicaragua. critical perspectives on international business, 7(2), 159-176.Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research methods for business students. London: Person.Sesen, H. (2013). Personality or environment? A comprehensive study on the entrepreneurial intentions of university students. Education þ Training, 55(7), 624-640.Sims, Randi L.; Gong, Baiyn; Ruppel, Cynthia;. (2014). A Contigency theory of corruoption: The effect of human development and national culture. The Social Science Journal, 42(1), 76-91.Singleton, L. G. (2013). Exploring early academic responses to Functions of the Executive. Journal of Management History, 19(4), 592-511.Six, Ferederique; De Bakker, Frank G.A; Huberts, Leo W.J.C;. (2007). Jugging a corporate leader's integrity: An illustrated three component model. European management journal, 25(3), 185-194.Six, Ferederique; De Bakker, Frank G.A; Huberts, Leo W.J.C;. (2007). Jugging a corporate leader's integrity: An illustrated three component model. European management journal, 25(3), 185-194.Six, Fredrique; De Bekker, Frank G.A.; Hubert, Leo W.J.C.;. (2007). Jugging a corporate Leaer's Integrity: An Illustrated Three - component Model. European Management Journal, 25(3), 185-194.So¨o¨t, M.-L. (2012). The role of management in tackling corruption. Baltic Journal of Management, 7(3), 287-301.Sutherland, E. (2014). Corruption and Internet Governance - Bribery,Coronysim and Neopotism. Emarald Group Limited, 16(2), 1-16.Thompson, D. F. (1993). Mediated corruption. The case of the Keating Five. American political Sience Review, 87, 369-381.Transparency, I. (2013, Feb 17). http://www.transparency.org/country#IRN. Retrieved Feb 17, 2013, from http://www.transparency.org/.UNODC. (2013). UNITED NATIONS CONVENTION AGAINST CORRUPTION. p. 65.Wittmer, D; Coursey, D.;. (1996). Ethical work climates: comparing top managers in public. Journal of Public Administration Research and Theory, 6(4), 559-72.WorldBank. (2013, Mar 27). http://data.worldbank.org/country/iran-islamic-republic. Retrieved 2010, from http://www.worldbank.org/.