صفحه محصول - مبانی نظری و پیشینه تحقیق شادمانی 52 صفحه

مبانی نظری و پیشینه تحقیق شادمانی 52 صفحه (docx) 1 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 1 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

240982510477500بخش دانشگاه شهید بهشتی دا نشکده علوم تربیتی و روان شناسی پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته آموزش بزرگسالان موضوع: رابطهی هویت دینی با شادمانی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان نجف آباد. استاد داهنما: سرکار خانم دکتر جمیله السادات علم الهدی استاد مشاور: سر کار خانم دکتر منصوره السادات صادقی دانشجو: فاطمه خوشاوی دي ماه 1390 INCLUDEPICTURE "http://www.iranvij.ir/upload/images/x2c96x0jk1eupkfe2fyu.jpg" \* MERGEFORMATINET تقدیر و تشکر: سپاس و درود بی پایان یگانه هستی بخش را که داناترین و مهربان ترین است و سزاوار ستایش است. خداوند متعال را سپاسگزارم که به من توفیق فراگیری علم را عطا نمود و در تمامی مراحل زندگی مرا تنها نگذارد. در ابتدا بر خویشتن لازم می دانم که از محبت ها و راهنمایی های ارزشمند علمی استاد فرزانه ام سر کار خانم دکتر جمیله علم الهدی که نه تنها در طی تدوین این رساله بلکه در این دوران تحصیلی نثارم کردند ، نهایت سپاس و قدر دانی را داشته باشم. از خداوند متعال موفقیت و بهروزی ایشان را خواهانم. همچنین از سر کار خانم دکتر منصوره صادقی استاد محترم مشاورم به خاطر ارشادات و مشاوره های علمی خویش ، که همچون مشعلی برای زندگی آینده من بودند و هستند ، کمال تشکر و قدر دانی را دارم. از خداوند متعال موفقیت و بهروزی ایشان را خواهانم. بی نهایت خود را مدیون دیگر اساتید محترم گروه علوم تربیتی و روانشناسی می دانم و صمیمانه از زحمات جناب آقای دکتر خوش کنش و جناب آقای دکتر پورشهریار اساتید محترم داورم کمال تشکر را دارم. تقدیم به: والاترین ها ، اسوه های صبر و استقامت که تمامی موفقیت های خویش را مدیون ایشان می دانم. پدرم؛ بزرگ استاد زندگیم ، آنکه به من درس چگونه زیستن آموخت، تکیه گاهی محکم و استوار، که مرا به ایستادگی در برابر مشکلات فرا می خواند و راهنمایی های حکیمانه اش زندگی را برایم پر معنا می سازد مادرم؛ اسوه و تجسم عشق و ایثار ، مشعل فروزانی که روشنی ده وگرما بخش وجودم است، مأمنی که در تلخ و شیرین زندگی با صبر و حلم جزیل همواره آرامش و محبت را برایم ارمغان آورد ، وجودی که زندگی با حضور او زیبا و خواستنی است . همسرم ؛ بزرگ مرد زندگی ام که همه ی موفقیت ها ی خویش را مدیون مهربانی های او هستم. چکیده: هدف از پژوهش حاضر«بررسی رابطهی هویت دینی با شادمانی» در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان نجف آباد بود. روش تحقیق حاضر از نوع همبستگی بود. جامعه آماری مورد مطالعه، کلیه دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان نجف آباد است که تعداد آن ها 9797 نفر می باشد که از این تعداد (5162 نفر زن و 4635 نفر مرد) با روش نمونه گیری طبقه ای نسبی درجامعهی دسترس انتخاب گردیدند. برای بررسی سؤالات پژوهش از 2 پرسشنامه ی استاندارد و محقق ساخته استفاده گردید. 1-پرسشنامه استاندارد شادمانی مونش در سال(2000) ، شادمانی را می سنجد. 2-پرسشنامه ی محقق ساخته، هویت دینی را می سنجد. پرسش نامه محقق ساخته شامل سه مؤلفه ی اعتقادات دینی، عواطف و احساسات دینی و رفتار های دینی بود. برای پایایی پرسشنامه ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند گانه با روش گام به گام و تحلیل واریانسMANOVA. استفاده گردید. نتایج این تحقیق نشان دادکه: 1- بین مؤلفه های هویت دینی با شادمانی رابطه ی معنی داری وجود دارد. 2- بین اعتقادات دینی با جنسیت رابطه ی معنا داری وجود دارد. 3- زنان در زمینه ی اعتقادات دینی نسبت به مردان در مرتبه ای بالاتر قرار دارند. کلید واژه ها: دین، هویت دینی، اعتقادات دینی، عواطف و احساسات دینی، رفتارهای دینی، شادمانی، احساس شادمانی، تجربه شادمانی، دانشجویان. فهرست مطالب تعاریف متغیرها و واژگان.............................................................................................................8 فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق........................................................... ....61-13 شادمانی مقدمه.......................................................................................................................................35 تعریف مفهوم شادمانی.............................................................................................................35 مفاهیم فرح و مرح در قرآن .....................................................................................................36 تاریخچه مطالعات انجام شده در مورد شادی.............................................................................38 مؤلفه های تشکیل دهنده ی شادمانی.........................................................................................39 عوامل مؤثر بر شادی ................................................................................................................42 عوامل روان شناختی شادی........................................................................................................43 عوامل جسمانی شادی................................................................................................................44 عوامل اجتماعی و محیطی..........................................................................................................45 عوامل فرهنگی شادی................................................................................................................46 مذهب و عوامل مذهبی شادی................................................................................................... 47 عوامل اقتصادی.........................................................................................................................50 اثرات شادی از منظر روان شناسی...............................................................................................50 عوامل شادابی و نشاط از دیدگاه آیات و روایات....................................................................... 50 عوامل شادی دنیوی (از نظر آیات و روایات)............................................................................51 معیار ها و شرایط شادی بر اساس آیات و روایات......................................................................53 کاربرد های اطلاعات مربوط به شادی.......................................................................................55 بخش سوم: پیشینه ی تحقیق یافته های داخلی......................................................................................................................55 یافته های خارجی.....................................................................................................................58 جمع بندی................................................................................................................................60 تعاریف نظری متغیرها دین: کلمهی دین به مجموعهای از عقاید، اخلاقیات، احکام و قوانین فردی و اجتماعی اطلاق می شود و ادیان آسمانی آیین هایی هستند که از طرف خدای متعال به پیغمبران وحی شده اند. دین برابر است با اعتقاد به آفرینندهای برای جهان و انسان ودستورات عملی متناسب با این عقاید(مصباح یزدی،1365،صص28-23). دین مجموعه ای از عقاید، اخلاق، قوانین و مقرراتی میداند که برای ادارهی امور جامعه و انسان وپرورش انسان ها می باشد (جوادی آملی،1372). دین را می توان، گرایش شدید انسان ها به سوی وجود والای خداوند، یا نیروهای برین ویا احساس ساده وابستگی به آنان به منظور تبیین علل وجودی خویشتن در جهان وبازیابی معنایی برای هستی دانست (بیرو،1375،ص241). ویلیام جیمز دین را به عنوان احساسها و اعمال و تجربه های فرد در رابطه با آنچه آن را الهی تلقی میکند میداند. به نظر پروسر دین مجموعهای از باورها، رفتارها، احساسات و نگرشهای جدی است (آرین،1387). هویت دینی: میزان شناخت عقیدتی فرداز تعلق وارتباطش نسبت به دینی خاص وپیامدهای احساسی مثبت است که فرد از این تعلق و ارتباطش تجربه میکند وهمچنین به میزان ارزشی که فرد، به انجام عملی مناسک فردی وجمعی دین قائل است، گفته می شود(عباسی قادی،1382،ص32). مؤلفهی اعتقادات دینی: که عبارت است از ایده ها و نگرش هایی که انتظار میرود پیروان یک دین بدان اعتقاد داشته باشند. مؤلفهی عواطف دینی: که ناظر بر عواطف و احساسات پیروان یک دین، با جوهری ربوبی، همچون خدا یا واقعیتی غایی ویا اقتداری متعالی است. مؤلفهی رفتارهای دینی: که انتظار میرود پیروان یک دین آن ها را به جای آورند و شامل اعمالی چون نماز، روزه، شرکت در آیین های دینی و.... است. شادمانی: شادمانی نوعی ارزشیابی مثبت است که فرد از خود وزندگی اش دارد (دانیر،2002) و مواردی از قبیل رضایت از زندگی، هیجان وخلق مثبت، فقدان افسردگی واضطراب را شامل میشود وجنبههای مختلف آن نیز به شکل شناخت ها وعواطف است(دانیر وساه،1998). آیزنک(1990)؛ ترجمه فیروز بخت وبیگی، (1375) شادمانی را مجموع لذتها، منهای دردها وترکیبی از حد اکثر عاطفه ی مثبت به اضا فهی حداقل عاطفهی منفی معرفی می کند. احساس شادمانی: به معنی وسیع کلمه هر نوع حالت هوشیاری را گویند و به معنای اختصاصی یک حالت انفعالی نامعینی است که میتواند ایجاد کنندهی یک حالت نیاز باشد (منصورو همکاران، 1363،ص34). تجربه شادمانی : پیاژه تجربه را تأثیر متقابل بین محرک ها (بیرونی و درونی) و یادگیرنده میداند (سیف،1385،ص34). و هگل تجربه را چگونگی حصول شناخت میداند (کمالی نژاد، 1380، ص241). تعاریف عملیاتی متغیرها: هویت دینی: در این پژوهش هویت دینی در سه مقولهی اعتقادات دینی، عواطف و احساسات دینی و انجام رفتارهای دینی منظور میشود. و هویت دینی نمره ای است که فرد در پرسشنامهی محقق ساخته کسب می کند. اعتقادات دینی: در این پژوهش سطح اعتقادی نمرهای است که دانشجو از گویه های10تا1 پرسشنامه محقق ساختهی هویت دینی کسب می کند. عواطف و احساسات دینی: در این پژوهش نمرهای است که دانشجو از گویههای 20تا11 پرسشنامه محقق ساختهی هویت دینی کسب می کند. رفتارهای دینی: در این پژ وهش نمره ای است که دانشجو از گویههای 31تا21 پرسشنامه محقق ساخته هویت دینی کسب می کند. شادی: منظور از شادی نمره ای است که فرد در پرسشنامهی شادمانی مونش کسب میکند. احساس مثبت: در این پژوهش نمره ای است که دانشجو از گویه های 10-4-3-2-1 پرسشنامهی مونش کسب می کند. احساس منفی: در این پژوهش نمره ای است که دانشجو از گویه های 9-8-7-6-5 پرسشنامهی مونش کسب می کند. تجربه مثبت: در این پژوهش نمرهای است که دانشجو از گویههای 24-23-21-19-15-14-12 پرسشنامه مونش کسب میکند. تجربه منفی: در این پژوهش نمره ای است که دانشجو از گویه های 22-20-18-17-16-13-11 پرسشنامه مونش کسب می کند. دانشجویان: مقصود افرادی هستند که در سال تحصیلی 90-89 13در دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان نجف آباد مشغول به تحصیل بودند. 991870159385فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه ی تحقیقبخش اول شادمانیپیشینهی تحقیق00فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه ی تحقیقبخش اول شادمانیپیشینهی تحقیق مبانی نظری تحقیق: شادمانی مقدمه شادی شایستگی روح وروان است. شادی گره گشای بسیاری از رنج هاست. شادی باعث می گردد تا فرد نوع نگرش خود را به زندگی ومعنویات آن مثبت جلوه دهد. نشاط یکی از هیجانات آدمی است که تأثیر ماندگاری برکنش وری جسمی، روانی و شناختی آدمی دارد و عملکرد اورا در قلمرو های مختلف فعالیتی فزونی می بخشد. فرد دارای نشاط به ندرت از نشانه هایی نظیر سردرد مزمن، احساس تنیدگی و فشار جسمانی( نظیر گرفتگی عضلات)، بی نظمی در کارکرد سیستم تنفسی وقلبی و جز آن رنج می رد. چنین فردی از نظر هیجانی به ندرت در دام اختلالات روانی، به ویژه اضطراب و افسردگی گرفتار می آید. افزون بر آن، فرد با نشاط از حد اکثر مهارت های ذهنی خویش در جهت رشد بهره می گیرد (الیاسی، 1385، ص15). شادی مؤمن لحظه ای است که خدا را بندگی و اطاعت کرده و توفیق انجام تکالیف را به دست آورده است. پیامبر اکرم (ص) در وصیت خود به امام علی (ع) فرمود: ای علی برای مؤمن در دنیا سه خوشحالی است: دیدار با برادر دینی، افطار از روزه، و شب زنده داری در آخر شب. علم جدید نیز با کشف رابطه ی شادمانی با برخی از ضروریات زندگی بر اهمیت شادی تأکید می کند، و یکی از زمینه های مهم در تحقیقات اخیر، رابطه ی شادمانی با سلامت جسمانی است. تحقیقات مؤید این نکته است که حتی افراد شاد در مقایسه با دیگران کمتر به بیماری های شایع چون سرما خوردگی و آنفولا نزا مبتلا می شوند. رابطه ی شادی با بهبود سیستم ایمنی بدن و مقاومت در برابر سرطان و.... و نیز رابطه ی عدم شادی با مرگ زود رس، بیماری ها، حملات قلبی، و.... از مواردی است که بر اهمیت و ارزش شادی در زندگی تأکید می کند (عابدی، 1383). تعریف مفهوم شادمانی: در اواخر قرن بیستم، با رشد خشونت و تأثرات روانی نظیر افزایش اضطراب، افسردگی و سایر بیماریها موضوع شادی و شادمانی بشر، به عنوان یکی از موضوعات مورد مطالعه ی جامعه شناسان، روان شناسان و متخصصان تعلیم وتربیت مطرح شد. این موضوع جدیداً حتی درحوزه علوم پزشکی نیز مطرح گردیده است. محور اصلی این بررسی ها بررسی عوامل تأثیرگذار بر شادی است ولی پاسخگویی به این پرسش ها در گرو درک مفهوم شادمانی است. مناسب ترین تعریف برای شادمانی کدام است؟ عوامل همبسته با این عنصر کدامند؟ آیا شادمانی را منحصراً در عوامل مادی باید جستجو کرد یا نه؟ می باشد. واژه شادکامی، چندین مفهوم متفاوت را به ذهن متبادر می کند( برای مثال شادی، خشنودی، لذت و خوشایندی و....)، از این رو تعدادی از روان شناسان، به اصطلاح بهزیستی ذهنی اشاره می کنند، که در برگیرنده ی انواع ارزشیابی ها است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد(داینر،2002). این ارزشیا بی ها، مواردی از قبیل رضایت از زندگی، هیجان و خلق مثبت و فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف آن نیز به شکل شناخت ها و عواطف است(داینر و ساه، 1997). در صورتی که افراد از شرایط زندگی راضی بوده و عواطف مثبت بیشتر و عواطف منفی کمتری را تجربه کنند، گفته می شود؛ که از بهزیستی ذهنی بالاتری بر خوردارند. اصطلاح بهزیستی ذهنی، اصطلاح روان شناختی، معادل شادی است که، به دلیل مفاهیم بسیاری که در خود نهفته دارد، ارجح است. اما با این وجود در ادبیات مربوطه به جای یکدیگر به کار می روند(ادینگتون و شومن، 2004). واژه ی شادی، مفهومی روان شناختی است که دارای تعاریف و ابعاد مختلفی می باشد. در فرهنگ های لغت شادی با واژه هایی همچون، شادمانی، خوشحالی، بهجت، بشاشت، سرور، فرح، مقابل اندوه و غم، هم معنا دانسته شده است(دهخدا، 1372، ج30، ص66). از یک سو فیلسوفی چون ارسطو شادی را عالی ترین خوبی می داند و می گوید: عالی ترین خوبی های قابل دست یابی چیست؟...چه مردم عادی و چه خواص خواهند گفت: شادی». از سویی دیگر در نظر گفتار یکی از کمدین های لیور پول به نام "کن داد" نیز همین نظر را می بینیم: «شادی، شادی، بزرگترین موهبتی است که دارم»(آرگایل، 1382). ). افلاطون در کتاب جمهوری به سه عنصر در وجود انسان اشاره می کند که عبارتند از قوه عقل یا استدلال، احساسات و امیال، وی شادی را حالتی از انسان می داند که بین این سه عنصر تعادل و هماهنگی وجود داشته باشد (دیکی،1999، به نقل از جعفری1383). ارسطو به سه نوع شادی اعتقاد دارد.1- نازل ترین آن در نزد مردم عادی است که شادی حاصل از لذایذ است. 2-در سطحی بالاتر ودر نزد خواص، شادی حاصل از عمل خوب است مثل موفقیت در حرفه.3 - نوع دیگر شادی، که عالی ترین نوع آن است شادی حاصل از زندگی متفکرانه است.آیزنک معتقداست: شادی مساوی است با رضایت به علاوه سطحی از لذت (آیزنک، 1375،صص18-15). مک گیل معتقد است: شادی حالتی پایدار است که فرد بین امیال ارضاء شده وکل امیال خود مطلوب ترین نسبت را می یابد. دیکی(1999) معتقد است شادی یکی از شش هیجان اساسی انسان می باشد که عبارتند از: خشم، ترس، تنفر، تعجب، ناراحتی وشادی (جعفری،1383، ص9). شادی عبارت است از احساس خوشبختی ورضایت از زندگی، بهره گیری بهینه از نعمات الهی و به جا آوردن شکر و سپاس پروردگار(امیر حسینی، 1385،ص4). بودن در حالت خوشحالی و سرور با دیگرهیجانات مثبت، راضی بودن از زندگی و همچنین فقدان افسردگی، اضطراب، یا دیگر عواطف منفی می باشد( آرگایل، 1383،ص14). بااین وجود، چنین به نظر می رسد که جامع ترین و در عین حال عملیاتی ترین تعریف شادمانی را وینهوون(1988) ارائه می دهد. به نظر او شادمانی، به قضاوت فرد، از درجه یا میزان مطلوبیت کیفیت کل زندگی اش اطلاق می شود. به عبارت دیگر، شادمانی به این معنا است که فرد چقدر زندگی خود را دوست دارد(وینهوون، 1988،ص7). مفاهیم فرح و مرح در قرآن: در متون و منابع دینی ما (آیات و روایات) واژه هایی چون «فرح» و «سرور» بیشترین بار معنایی را برای تفهیم نشاط به دوش می کشند. در مقابل این واژه ها می توان از «یأس» و «حزن» نام برد که در قرآن کریم صریحاً در مقابل «فرح» آمده اند، علاوه بر واژه های فوق در قرآن به کلمه ای بر می خوریم که معانی متعدد دارد اما به نوعی با «فرح» ارتباط دارد و آن «مرح» است مرح در کتب لغت به معنای نشاط وخوشی آمده است و عرب به هر چیز نشاط آور وشادکننده «مروح» می گوید ( طریحی، 1412). از نظر علم تفسیر تفاوتی بین «فرح» و «مرح» وجود دارد که بسیار ظریف و زیباست، «فرح» هم جنبه ی مثبت دارد و هم جنبه ی منفی و در مواردی نهی شده و ممدوح است و درموارد دیگری مذموم؛ اما «مرح» که تنها سه مورد در قرآن استفاده است فقط جنبه ی منفی داشته و مورد نهی قرار گرفته است به همین دلیل است که «فرح» مقید به حق و باطل شده است اما «مرح» بدون قید ذکر شده است (طبرسی، 1379ق). تاریخچه مطالعات انجام شده در مورد شادی: شاد بودن از مواردی است که انسان ها از دیر باز به دنبال آن بوده اند. فلاسفه و دانشمندان همواره به دنبال پاسخ این سؤال بوده اند که انسان چگونه می تواند به طور متعادل شاد زندگی کند. اولین پژوهش تجربی در مورد شادکامی درسال (1912) دربین دانش آموزان یک مدرسه پسرانه در انگلیس انجام گرفت در این مطالعه بر سطح لذت دانش آموزان تمرکز شده است. بعد از جنگ جهانی دوم تعداد پژو هش های مربوط به شادکامی افزایش یافت ودر این پژوهش ها توجه ازسطح لذت به میزان کلی شادکامی تغییرکرد(وینهوون، 1984). از سال 1960 به بعد پژوهش های مربوط به شادکامی کلی به شدت افزایش یافت در واقع در دهه ی 1960 مؤسسات پژوهشی آمریکا، کار خود را در مورد سنجش میزان شاد کامی آغاز کردند، این کار به چند پژوهش کلاسیک منجر شد. در خلال سال های دهه 1970 مطالعات مربوط به شاخص های اجتماعی آمریکا با محوریت بررسی شادی مردم صورت گرفت. کمپل و همکاران در سال 1976 کتاب کیفیت زندگی آمریکایی و اندروز و ویتی شاخص های اجتماعی سلامتی را به رشته تحریر در آورند که موضوع اصلی آن ها میزان و چگونگی شادی مردم آمریکا بود. موضوع شادی در کشور های دیگر نیز مورد بررسی قرارگرفته است. آلاردت در سال 1976 به بررسی کشور های اسکاندیناوی از نظر ابعاد رفاه اجتماعی و میزان شادی آنان پرداخت. در استرالیا نیز هدی و ویرینگ درسال 1992 اولین پیمایش بزرگ مقیاس طولی را با عنوان فهم شادی انجام دادند. مجلات روان شناختی نظیر مجلات شخصیت و روان شناسی اجتماعی نیز شروع به منتشر نمودن مقالات مربوط به شادی کردند. در سال 1999وینهوون کتاب سه جلدی همبسته های شادی را که در آن 630 زمینه یابی عمده را در سراسرجهان دوباره تجزیه و تحلیل کرده بودند، پدید آورد. آرگایل نیز در سال( 2001 ) کتاب روان شناسی شادی را منتشر ساخت. وی در این کتاب به طور تخصصی به تعریف شادی و عوامل مؤثربرآن پرداخته است، همچنین سلیگمن در سال(2002) کتابی با عنوان شادمانی اصیل منتشر ساخت (آرگایل، 1383،ص22). مؤلفه های تشکیل دهنده ی شادمانی: شادی از عوامل چندی از قبیل رضایت اززندگی، رضایت از مقوله های خاص زندگی، وجود عواطف مثبت(خلق و عواطف خوشایند) و فقدان نسبی عواطف منفی(خلق و عواطف نا خوشایند) تشکیل می گردد این مؤلفه ها را می توان به اجزای کوچکترتقسیم کرد. عواطف مثبت را می توان تحت مفاهیمی چون خوشی، وجد، رضایت، غرور، محبت و شوق تقسیم بندی کرد. عواطف منفی را نیز می توان در قالب مفاهیمی مانند احساس گناه، شرم، غمگینی، اضطراب و نگرانی، خشم، استرس، افسردگی و حسادت طبقه بندی کرد. رضایت از زندگی را نیز می توان به اجزایی از قبیل رضایت از زندگی فعلی، رضایت از گذشته، امید به آینده ورضایت از دیگر افراد مهم در زندگی تقسیم بندی کرد. رضایت از مقوله های مهم را نیز می توان به مقوله هایی چون کار، خانواده، تفریح، سلامتی، امور مالی خود و گروه تقسیم بندی نمود(ادینگتون و شومن،2004). رضایت از زندگی: از مؤلفه های تشکیل دهنده ی شادکامی که اندروز و ویتی(1999) آن را شناختند، رضایت از زندگی است. این مؤلفه، ارزیابی قضاوتی- شناختی از زندگی است. ذکر این نکته مهم است که قضاوت در مورد چگونگی رضایت هر فرد از زندگی، بستگی به ملاک های خاص همان فرد دارد که از خارج به او تحمیل نشده است وبه همین دلیل جزء ملاک های شامانی است. بنابر این محقق نمی تواند ملاک هایی را برای رضایت از زندگی تعیین کند. وبر اساس آن این سازه را تعریف نماید، زیرا تفاوت های هر فرد، احتمالاً مستقل از دیگران است و هر فرد برای قضاوت در مورد زندگی خود، ملاک های خویش را دارد. مطابق با نظریه قابلیت بقاء شادکامی هنگامی به وجود می آید که نیاز های اساسی ارضاء شوند، اما در جوامع مدرن و فرد گرا که نیازهای اساسی اغلب شهروندان ارضاء می گردد، رضایت از زندگی به میزان زیادی با دست یابی به اهدافی که فراتر از نیازهای اساسی هستند ارتباط دارد(وینهوون،1999). ولی در جوامع عقب افتاده ارضاء نیازهای اساسی، بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. رضایت از زندگی پیش از بزرگسالی، خصوصاً در خلال نوجوانی، یک متغیر روان شناختی مهم است. در این مورد، دلایلی وجود دارد. از آنجایی که رضایت از زندگی با تعهد فرد به یک سری اهداف و دست یابی به آن اهداف ارتباط دارد، پیدایش اهدافی که به روابط اجتماعی، کار و فعالیت در جامعه مربوط می شود، احتمالاً رضایت از زندگی را با معنی روان شناختی مهم القاء می کند. نظریه هایی که بر محور عواطف قرار دارند، تصریح کرده اند که شادکامی، شرایط، تجارب و رویدادهای مثبت و منفی بلا فصل و فوری را منعکس می کند. با این حال پژوهش ها نشان می دهد که رضایت از زندگی انعکاس ساده ای از شرایط و حوادث واقعی نیست، بلکه خلق و ارزیابی شناختی افراد از رویدادها و شرایط را نیز نشان می دهد. تعدادی از دانشمندان که به بررسی رضایت از زندگی در بزرگسالان پرداخته اند، در یافتند که بهتر است بین دو دسته از عوامل که بر ادراک افراد از سلامت ذهن تأثیر می گذارد یعنی عوامل شخصیتی( یا درونی) و عوامل بافتی(یا بیرونی) تمایز قائل شویم. شواهدی که از پژوهش ها در مورد بزرگسالان در جوامع ثروتمند به دست آمده است، نشان می دهد که رضایت از زندگی به میزان زیادی با عوامل شخصیتی رابطه دارد. اما رضایت از زندگی نوجوانان بیشتر منعکس کننده ی این است که نوجوانان چه چیزی را تجربه می کنند و اینکه چه احساسی دارند(بردلی و کروین،2004). هیجانات (عواطف) مثبت ومنفی: مفهوم هیجان یا عواطف مثبت و منفی توسط واتسون برای تبیین رویداد های روان شناختی مختلف در افراد به کار گرفته شده است او معتقد است عواطف مثبت با خصیصه ی شخصیتی برو ن گرایی و عواطف منفی با خصیصه ی روان نژندی ارتباط دارند. از نظر واتسون همبستگی بین عواطف و خصایص شخصیتی بسیار مهم بوده و دامنه ای بین 9/0-4/0 دارد. عواطف مثبت دارای ابعاد خوشی( مثل بشاشی، شادی و سرزندگی)، اعتماد به خود( مثل شجاعت، قوی بودن و راز داری) و هوشیاری( مثل تمرکز داشتن و مصصم بودن) است. عواطف مثبت بعد از 30 سالگی به طور موقتی ثابت باقی می ماند نقطه ی اوج هیجان های منفی در اواخرنوجوانی است و بعد از آن با افزایش سن تا اواخر بزرگسالی کاهش می یابد. به عقیده ی واتسون تفاوت های فردی مشخصی در عواطف مثبت و منفی و دوره های کوتاه مدت خلق مثبت که به دنبال ریتم مشخص می آیند( در هنگام صبح پایین تر است) دیده می شود. عواطف مثبت و منفی تا حدودی جزء خصوصیات ارثی هستند، با وجود این محیط می تواند باعث بهبود عواطف مثبت شود(واتسون، 2000). عاطفه ی مثبت ومنفی نشان دهنده ی اجزای سیستم نورو بیولوژیکی است. عاطفه ی منفی(مثل خصیصه ی شخصیتی روان نژندی) یک جنبه از سیستم بازدارنده رفتار اجتنابی آگاهانه می باشد. عملکرد این سیستم تحریک رفتار بازدارنده و فرو نشاندن رویکرد رفتاری برای دور نگه داشتن ارگانیسم از موقعیت های خطرناک ، دردناک وتنبیهی است. ولی عاطفه ی مثبت، سنجشی از سیستم تسهیل کننده ی رفتار(مثل خصیصه ی شخصیتی برون گرایی) می باشد. عملکرد این سیستم به ارگانیسم برای نگه داری منابع لازم و مهم ادامه زندگی مثل غذا خوردن، داشتن خانه و همسر کمک می کند(واتسون،2002؛ به نقل از قریشی، 1384). عاطفه ی مثبت با فعالیت فیزیکی مداوم، خواب کافی، ارتباط اجتماعی با دوستان نزدیک و تلاش برای اهداف با ارزش ارتباط دارد. بنابر این عاطفه مثبت ممکن است در طول فعالیت فیزیکی منظم، داشتن الگوی خواب مناسب، داشتن روابط دوستانه و داشتن اهداف با ارزش افزایش یابد. عاطفه ی مثبت دیدگاه از شادکامی است( واتسون، 2000). سیلیگمن (2002) در کتاب خود با عنوان شادمانی اصیل، هیجان های مثبت را در سه مقوله: آن هایی که با گذشته، حال و آینده ارتباط دارند طبقه بندی می کند. هیجان های مثبت مرتبط با آینده، خوش بینی، امید، اعتماد، ایمان و اعتقاد را شامل می شود. رضامندی، خشنودی، غرور و آرامش خاطر هیجان های مثبت عمده ای هستند که با گذشته پیوند دارند. در ارتباط با هیجان های مثبت، حال، دو طبقه ی متمایز وجود دارد: لذت های آنی و رضامندی های پایدارتر؛ لذت ها، هم لذت جسمانی و هم لذت های عالی تر را شامل می شوند. لذت های جسمانی از طریق حواس حاصل می شوند. برعکس لذت های عالی تر، از فعالیت های پیچیده تر به دست می آیند و احساس هایی مانند سعادت، شعف، راحتی، سر خوشی و شادمانی را شامل می شوند. عاطفی بودن مثبت با رضامندی شغلی و رضامندی زنا شویی پیوند دارد(واتسون و همکاران، 1995). عاطفی بودن منفی مثل صفت شخصیتی روان رنجوری یک جنبه از سامانه بازداری رفتار روی آوری و تسهیل اجتناب گرایی است. کارکرد این سامانه راه انداختن سامانه ی اجتناب و بازداری رفتارروی آوری است تا بتواند موجود زنده را از موقعیت های خطر ناک، درد یا تنبیه دور کند( واتسون، 2002). عوامل مؤ ثر بر شادی: مجموعه نظریه پردازان و پژوهشگران در کارهای عملی خود سعی کرده اند منابع و عوامل مؤثر بر شادی یا شادکامی را معرفی نمایند. آرگایل،(2001) در کتاب خود به عنوان: روان شناسی شادی به این مباحث پرداخته است. این منابع و عوامل می تواند تحت مجموعه عوامل روانی، جسمانی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی، معنوی و فرهنگی مورد بحث قرار گیرد. از منابع عوامل روانی می توان به شخصیت و ابعاد آن، سبک های شناختی، ورضایت مندی و سلامت روانی اشاره داشت. از منابع و عوامل جسمانی : سلامتی، تغذیه، خواب، استراحت، فعالیت های جنسی و تمرین های ورزشی وسایر عوامل رایج ترین می باشد. موفقیت و تأیید اجتماعی، ارتباطات اجتماعی و روابط دوستانه، خانواده، عشق و صمیمیت از جمله منابع و عوامل اجتماعی شادی می باشد. از منابع و عوامل اقتصادی شادی می توان به کار، درآمد، ثروت، رفاه اجتماعی، توسعه ی اقتصادی و رشد درآمد ملی اشاره داشت. حضور در مراسم اماکن مذهبی، ارتباط با خدا، اعتقاد به اصول وفروع دین وتوجه به معنویات از جمله منابع و عوامل مذهبی و معنوی می باشد. از عوامل فرهنگی می توان از توسعه ی علمی و فرهنگی، تحصیلات، هنر و رسانه های جمعی نام برد. تفریح وگذراندن اوقات فراغت از منابع و عوامل شادی است که دارای جنبه های روانی، جسمانی، اجتماعی و فرهنگی ومحیطی می باشد. عوامل روانی شادی: شخصیت((Personality مطالعات مختلف نشان می دهد که ابعاد شخصیتی افراد بر شادمانی آن ها تأثیر زیادی دارد. دو بعد شخصیت انسان در تعیین میزان شادمانی از اهمیت بیشتری برخوردارند (آیزنک،1378). یکی از این دو بعد را برون گرایی((extraversion و آرامش و دیگری را درون گرایی(Introvrsion) و عصبانیت نامید. او معتقد است اکثر مردم شخصیتی تک بعدی و افراطی ندارند، یعنی فرد طبیعی کسی است که نه کاملاً درون نگر است و نه کاملاً برونگرا؛ نه عصبانی و خشن است و نه کاملاً آرام و خونسرد. روان شناسان درباره ی تأثیر شخصیت بر میزان شادمانی مطالعات زیادی کرده اند که همگی رابطه ی مثبت برون گرایی بر شادی را تأیید می کنند (آیزنک،1378). ابعاد شناختی شخصیت: 1-خوش بینی:خوش بینی خلق یا نگرشی است که با انتظار یک آینده مطلوب همراه بوده و فرد آن را از لحاظ اجتماعی موافق خواست خود ارزیابی می کند. خوش بینی به این اعتقاد مربوط است که در آینده پیامد های مطلوبی حاصل می شود بدون این که توانایی فرد برای کنترل این پیامدها در نظر گرفته شود(تیگر،1979 ). 2-امید: امید را که سازه ای بسیار نزدیک به خوش بینی است ریک اسنایدر(2000)، به عنوان سازه ای شامل دو مؤلفه مفهوم سازی کرده است. توانایی طراحی گذرگاه هایی به سوی هدف های مطلوب به رغم موانع موجود و کارگذارانگیزه اش برای استفاده از این گذرگاه ها. امید در طول نوزادی، کودکی و نوجوانی به گونه ای روشن و تعریف شده رشد می کند. کودکانی که سرشت امیدوار در آن ها پرورش می یابد معمولاً والدینی دارند که به عنوان سرمشق های نقشی امیدوار عمل می کنند و فرزندان خود را در تدوین و اجرای طرح هایی برای کنار زدن موانع در جهت آرمان های ارزشمند راهنمایی می کنند(کار،1385،ص181). 3-عزت نفس: ویلیام جیمز(1985)، عزت نفس را به عنوان احساس خود ارزشی که از نسبت موفقیت های واقعی برموفقیت های ادعا شده به دست می آیند تعریف کرده است. منظور او از این موفقیت های ادعا شده برآورد موفقیت های بالقوه ای است که بوسیله ی ارزش ها، آرمان ها و آرزوهایمان ازآن ها آگاهی پیدا می کنیم(کار، 1385،ص377). عوامل جسمانی شادی: الف) سلامتی: به نظر می رسد که سلامتی یکی از علل شادی است. از طرفی، خلق شاداب سیستم ایمنی بدن را فعال می سازد و نگرش به زندگی را در فرد مثبت می سازد. امام صادق(ع) در این زمینه می فرماید: پنج چیز است که هر کس یکی از آنها را نداشته باشد، پیوسته زندگی اش تیره، عقلش آشفته ودلش گرفتار باشد و نخستین آ ن ها تندرستی است(مجلسی، 1412ق، ج1، ص13). ب)تغذیه: خوردن و آشامیدن یکی از منابع لذت است و یکی از منابعی است که مبتنی بر نیازهای روان شناختی است. مطالعات نشان داده اند که مصرف بیش از حد برخی از خوردنی ها و آشامیدنی ها موجب افزایش احتمال ابتلا به بیماری های جسمانی ومشکلات روانی می شود. از جمله ی این خوردنی ها، غذاهای آماده همچون ساندویچ، پیتزا و سرخ کردنی ها، شکر، شکلات، قهوه و نوشیدنی های دارای کافئین می باشد(آرگایل، 1383، ص57). ج)ورزش و سایر عوامل: فعالیت های اجتماعی وارتباط جنسی رایج ترین منبع هیجانات مثبت به شمار می روند. خلقیات مثبت و معاشرت پذیری با هم رابطه ی تنگاتنگ دارند. خواب و استراحت بیشترین وقت مردم را به خود اختصاص می دهد. در کشور های اروپایی، یکی از تفریح های روز های تعطیل «آرمیدن در آفتاب» است(آرگایل، 1383، ص58). تمرین های ورزشی آسان ترین و قوی ترین راه ایجاد خلق مثبت، تحت شرایط تجربی است و توسط روش های دیگر پژوهشی نیز، نشان داده شده است. تأثیر آن به قدری واضح است که تمرین ورزشی گاهی به عنوان «ضد افسردگی» توصیف شده است. در سطح فیزیولوژیکی، ورزش درکوتاه مدت به رهایی آندروفین ها که مواد شیمیایی شبیه مرفین هستند ودر مغز تولید می شوند، منجر می شود. وقتی این مواد رها می شوند احساس شادابی به انسان دست می دهد(کار، 1385، ص415). عوامل محیطی و اجتماعی: الف) محیط، آب و هوا و جغرافیا: به بیان کلی محیط های فیزیکی مطلوب تر رابطه متوسطی با شادمانی دارند. مکان جغرافیایی وسایر جنبه های محیط، با داشتن احساسات مثبت قوی با زندگی در محیط طبیعی به جای محیط مصنوعی همبسته است. ساکنان مکان های جغرافیایی که دارای فضای سبز و چشم انداز گسترده است احساس مثبت گزارش می کنند آب و هوای خوب خلق مثبت را ایجاد می کند زمانی که آفتاب می درخشد هوا گرم است ولی نه زیاد گرم و میزان رطوبت پایین است مردم خلق مثبت تری را گزارش می کنند. اما تعجب آور است که باران معمولاً ما را شاداب نمی کند، شاید به این خاطر است که مزایای فوری ندارد. مردم در مناطق ییلاقی ودر موقعیت های طبیعت وحشی نظیر کوهستان احساسات مثبت قوی دارند. آمریکایی ها از مناطق پارک های وحشی خود لذت می برند. حتی دیدن فیلم ویدیویی طبیعت وحشی باعث کاهش فشار خون می شود. استراحت، آرامش، غذای خوب و فعالیت های مربوط به فراغت، همگی اثرات کوتاه مدت مثبت بر شادمانی دارند( آرگایل،2001). ب)روابط اجتماعی: روابط اجتماعی یکی از بزرگترین منبع شادی است و همه ارتباطات اجتماعی، شادی را تحت تأثیر قرارمی دهد. ازبین ارتباطات اجتماعی می توان به سه گروه خویشاوندی، دوستی ها و آشنایان اشاره نمود(آرگایل، 1383،ص227). رسول خدا(ص) فرمود: به حاضر و غائب امتم تا آن ها که در پشت مردان و رحم زنانند تا قیامت سفارش می کنم که صله رحم کنند و اگر چه تا یک سال راه از دور باشد، زیرا این کار از دیانت است(کلینی،1401، ص447). روابط حمایتی نزدیک بین والدین و فرزندان، بین خواهران و برادران و بین اعضای خانواده گسترده، حمایت اجتماعی موجود را برای تمام اعضای خانواده افزایش می دهد. عشق یکی از بهترین راه های میل به شادی پایداراست(آیزنک،1375). وازدواج مهمترین عامل محسوب می شود، عشق منبع اصلی احساس خوشی است(آرگایل،1383،ص227). وازنشانه های قدرت اوست که برایتان از جنس خودتان همسرانی آفرید تا به ایشان آرامش یابید، و میان شما دوستی و مهربانی نهاد. در این عبرت هایی است برای مردمی که تفکر می کنند. عوامل فرهنگی: الف) فرهنگ: درمطالعه های بین فرهنگی همواره بین سلامت ذهنی و زندگی در دموکراسی پایدار وعاری از سیستم سیاسی و تعارض نظامی، رابطه مثبت به دست آمده است. فرهنگ هایی که در آن ها برابری اجتماعی وجود دارد، میانگین یا متوسط سطح سلامت ذهنی بسیار بالا است. ب) تحصیلات: سطح تحصیلات همبستگی مثبتی با شادمانی دارد و این رابطه به ویژه برای گروه های کم در آمد در کشور های توسعه یافته و جامعه های آماری در کشورهای فقیرتر، قوی است(داینر وهمکاران، 1999). مذهب وعوامل مذهبی: الف) دین داری وشادی: مذهب آثار مثبتی بر سلامت ذهنی، خصوصاً برسلامت دارد، و نیز بر شادکامی کلی بهداشت جسم وروان تأثیر دارد. بیشترین تأثیر آن بر سلامت جسم و روان است. قدرت باورها، اطمینان یا قطعیت وجودی فرآیندی است، که نه تنها و نه فقط در رابطه با اعتماد به زندگی پس از مرگ، بلکه در فراهم آوردن معنی و هدف زندگی نقش دارد. فعالیت های مذهبی، هیجانات مثبت قوی ایجاد می کند، مراسم و مناسک مذهبی نبز احساسات جامعه پسند تولید می کند و با حضور دیگران احساس وحدت ایجاد می شود.مزایای مذهب برای سلامتی، برای افرادی که دلبستگی زیادی دارند، برای سالخوردگان، برای بنیاد گرایان در بیشترین حد قرار دارد، زیرا آنان به باورهای خود اطمینان دارند و آن ها را قطعی تلقی می کنند. الیسون(2001) نشان داد که بعد از تداوم حمایت اجتماعی و عبادت های خصوصی، ایمان استوار موجب شادی می شود (الیسون،2001،صص99-80). که در مطالعه ی دیگری نشان داده است که حضور در کلیسا و عبادت خصوصی، از طریق تأثیر بر باور ها و ایمان، سلامتی را متأثر می سازد. تحقیقات دیگری رابطه ی بین مذهب با بحران در زندگی را ثابت کرده اند. زنان بیوه ای که از لحاظ مذهبی در سطح پایین تری قرار داشتند، در مقایسه با زنان مذهبی لذت کمتر و شادی کمتری را از زندگیشان گزارش کرده اند. در میان مادرانی که کودک معلول داشتند، مادرانی که ایمان مذهبی قوی داشتند، در مقابل افسردگی کمتر آسیب پذیر بودند. همچنین افرادی که ایمان قوی داشتند شادمانی بیشتری را بعد از طلاق، بیکاری، بیماری، یا داغدیدگی گزارش کرده اند (الیسون،2001،صص99-80). دیدگاه اسلام در مورد شادی: شادی و شادمانی که در فرهنگ دینی، سرور نام گرفته، صفتی پنهان وقلبی است که به خاطر دست یابی به خیر و منفعت، همراه با لذت درونی انسان خواهد بود. از این رو "سر" یا "ویژگی نا پیدا" درآن وجود دارد و صاحب نظران آن را شادی خالص قلبی دانسته اند. اسلام به عنوان دینی که به تمامی نیاز های روحی و جسمی انسان توجه دارد، داشتن نشاط و روحیه شاد را لازمه ی یک زندگی موفق می داند. در آموزه های دینی، نکات ارزشمندی در خصوص ایجاد شادی و نشاط آمده است. شادی می تواند برای خود فرد و گاهی دیگران سازنده باشد. مفهوم شادی، مجموعاً 25 بار با الفاظ مختلف در قرآن کریم آمده است از جمله مباحثی که در متون دینی به آن اشاره شده است، گره گشایی از مشکلات مردم و« ادخال سرور» و ایجاد شادمانی در آن ها است. در منابع دینی از کسانی که موجبات دلخوشی و شادکامی مردم را فراهم می آورند، ستایش شده و آن ها سزاوار نعمت ها و پاداش های خداوند در آخرت، خوانده شده اند(لقمانی، 1380، ص19). روشنفکران و اسلام شناسان، نشاط و شادمانی را؛ پیامد ایمان به خدا می دانند و برای ایجاد نشاط، ارزش زیادی قائل هستند. حضرت امام موسی کاظم(ع) از پدران خود نقل می کند که در تفسیر آیه« لا تنس نصیبک من الدنیا....» فرمودند: پنج چیز را فراموش مکن و بیهوده از دست نده:« 1- سلامتی، 2- نیرو وتوانایی، 3- فراغت و فرصتی، 4- جوانی، 5- نشاط و سر زنده بودن را، تا به وسیله ی آن ها آخرت را به دست آوری» ( لقمانی،1380،ص22). ب) تأثیر حضور درکلیسا و اماکن مذهبی: فرا تحلیل داینرو همکاران(1999) نشان داده است که حضور در کلیسا، قوی ترین رابطه را با شادی و سلامت داشته است. حضور در کلیسا بیشتر از دیگر متغیر های مذهبی نظیر دعا و باورها، با رضایت از زندگی، شادی و سلامتی رابطه داشته است. ج) رابطه با خدا، باورها: کرک پاتریک(1992) اظهار داشته است که رابطه با خداوند از طریق، نیایش، دعاهای خصوصی، وتجارب مذهبی را می توان به همان صورت رابطه با انسان ها، تجربه کرد، و به همان مزایای مشابه دست یافت. از میزان دعاهای شخصی به عنوان قوی ترین پیش بینی کننده سلامتی نام برده شده است(آرگایل، 1383، ص260). امام زین العابدین(ع)در دعا فرمود: الهی، چه لذت بخش است گذر نام و یاد تو بر دل ها، و چه شیرین است ره پیمودن به سوی تو با وهم ها در گذر گاه غیب ها (مجلسی، 1404،ج94،ص152). سومین راهی که از طریق آن مذهب ممکن است سلامتی را متأثر سازد از طریق باورها است (الیسون 1991) در یافت که داشتن باور های استوار که گاهی قطعیت وجودی نامیده می شود با رضایت از زندگی، مستقل از حضوردرکلیسا و دعاهای خصوصی همبستگی دارد. در زمینه ی باور به الطاف خداوندی و خشودی از زندگی، امام صادق (ع) می فرماید: «بر اساس عدالت، حکمت و علم خداوند، آرامش و شادمانی بندگان در معرفت یقینی به او و احساس رضایت از آنچه به آن ها داده شده، می باشد و شک و تردید به او و عدم رضایت از ولی نعمت خویش باعث اندوهگینی و افسردگی است» همین مفهوم در بیان رسول اکرم (ص) آمده است (محمدی ری شهری، 1384). ودر مطالعه ی دیگری الیسون و همکاران(1989) دریافتند که حضور در کلیسا و دعاهای خصوصی، از طریق تأثیر بر روی باورها، سلامتی را متأثر می سازد. همچنین آن ها دریافتند که باورها مهمترین منبع شادی هستند، هم حضوردرکلیسا و هم رابطه با خداوند، ازطریق تأثیر بر باورها، نفوذ خود را ظاهرمی سازند(آرگایل،1383،ص262). عوامل اقتصادی: کار و اشتغال: بیکاری منبع عمده غمگینی در جوامع جدید است. بیکاری موجب افسردگی، خودکشی، بی تفاوتی و عزت نفس پایین است، که جنبه های مختلف خشنودی پایین محسوب می شوند. تأثیر بیکاری واقعاً قابل توجه است، خشنودی شغلی با خشنودی از زندگی همبستگی بسیار بالایی دارد(آرگایل، 1382، ترجمه گوهری و همکاران). شادی از منظر روان شناسی: الف) سلامتی: هیجان های مثبت به ما امکان می دهد، تحمل خود را در برابر درد افزایش دهیم(ویزن برگ و همکاران، 1998) ب) خلاقیت و نوآوری: شادی به ایجاد خلاقیت کمک می کند، از آنجایی که موجب حالت انبساط در خلق می شود می تواند زمینه را برای خلاقیت فراهم کند. تحقیقات نشان داده اند که انسان های شاد معمولاً خلاق تر از افسرده ها هستند(کار،1385،ص50). ج) عمر طولانی: شواهد حاصل از مطالعه ی طولی نشان می دهد که شادمانی تأثیر های مهمی بر طول عمر دارد در یک مطالعه ی پی گیردر مورد 180 راهبه در ایالات متحده، داینر و همکاران(2001) در یافتند که شادمانی ابراز شده در مقاله هایی که راهبه ها به هنگام ورود به خدمت نوشته بودند با عمر طولانی آنان رابطه داشت(کار، 1385، ص54). عوامل شادابی و نشاط از دیدگاه آیات و روایات: الف) اعتقاد به توحید: یکی ازعوامل نشاط که انسان را به عمل تحریک می کند و سستی و کسالت را ازاو زایل می سازد، باور به توحید و یگانگی خدا است. آن چه در این جا مورد نظراست «توحید افعالی» است که نشاط درآن بیشتر نمودار است. توحید افعالی بدین معنا است، که تمام حوادث و وقایعی که در عالم رخ می دهد، به خواست و اراده خدا و و در یَد قدرت اوست. ریشه این باور ونگرش، در اعتقاد به توحید افعالی است، که انسان همه خوبی ها و اعمال نیک را از خداوند بداند و اورا دفع کننده ی بدی ها بشناسد. هر گاه انسان به مقام توحید افعالی رسید که هیچ نعمتی از خود ندید و همه ی فیض ها را از آن خدای سبحان دانست، در او نشاط کار و تکاپو ایجاد می شود. با این نگرش چون او می داند هر کاری که انجام دهد، بی پاداش نمی ماند، بنابراین در کارهایش نه دچار امروز و فردا کردن و آرزوهای درازمی گردد و نه خود را بر دیگران تحمیل می کند در این رابطه، در آیه 43 سوره نجم آمده است: وَاِنًََّه اَضحَکَ وَ اَبکَی: یعنی هم اوست که می خنداند و می گریاند، زیرا تمامی اسباب خنده و گریه همچون احساسات انسان و یا دهان، چشم وسایر اعضاء، در اختیار اوست و خداوند خالق همه است(علامه طباطبائی، به نقل از فرهادیان، 1375). ب) اعتقاد به نظارت الهی: یکی از شئون توحید افعالی، توجه به این حقیقت است، که هر کاری که از انسان سر می زند، در محضر الهی صورت می گیرد و تمام حوادثی که برای او پیش می آید، در پیشگاه خداوند رخ می دهد و او از تمام این مسائل آگاهی دارد. آیه «و قل اعملوا فسیری الله عملکم ...» ونیز آیه 105 همان سوره،(بگو اعمال و وظایف خویش را انجان دهید، که خداوند عمل شما را خواهد دید)، به این نکته اشاره دارد. شناخت نسبت به این امر، باعث نشاط در انسان موحد می شود؛ زیرا او می داند، که خداوند اعمالش را بی پاسخ نمی گذارد و در دنیا یا آخرت مزد کارهای شایسته ی او را، عنایت خواهد کرد. وعده پاداش از طرف خداوند و تحقق آن نیز از طرف خداوند، موجب امیدواری و در نتیجه لذت او در دنیا می شود؛ چرا که انسان ذاتاً به گونه ای آفریده شده است که همواره در پی کسب لذت است( رجبی، 1380، ص211). ج) شادی بازتاب حالات نفسانی: حالات و انفعالات نفسانی انسان، خود متأثر ومعلول از سایر پدیده ها است، که قبل ازآن، فرد با او روبرو شده است؛ مثلاً خنده، گریه، شادی وغم و...هر یکی متأثرو معلول از سایر پدیده های دیگراست. این گونه نیست، که حالات نفسانی بدون علت، بر انسان عاقل عارض شود، بلکه مسبوق به عوامل خوشایند یا نا خوشایند است؛ لذا انفعالات روحی بازتاب و انعکاس دهنده ی عواملی می باشد که فرد با آن مواجه شده است. شادی نیزازحالات نفسانی انسان است، که به دلیل رسیدن به چیزی مطلوب( منفعت) یا دور شدن چیزی نامطلوب برای فرد عارض می شود(مصباح یزدی، 1377). لذا قرآن هر جا شادی را مذمت نموده است برای موضوعات منفور شریعت بوده است که فرد در برابر آن قرار گرفته و شادی نموده است. عوامل شادی دنیوی: ( ازنظرآیات و روایات) الف) دوستی با خدا: به طور حتم داشتن ایمانی خالصانه و از روی علم ویقین که در اعماق وجود انسان نفوذ کرده و تمامی اعضاء و جوارح را تحت کنترل و اراده ی خود در آورده باشد از مهمترین عوامل ایجاد کننده ی شادی است. زیرا انسانی که به مقامی چنین رفیع دست یازیده باشد، دارای یقینی صادق و توکل و اعتمادی تحسین بر انگیز بوده و همه چیز را زیبا و خواستنی می بیند. به همین علت است که حضرت زینب (س) در اوج گرفتاری ها و مصیبت های کربلا در پاسخ به یزید می فرماید: «ما رأیت الا جمیلاً من جز زیبایی چیزی ندیدم» (مجلسی، 1412،ص115). ب) راضی بودن به تقدیر الهی: امام صادق علیه السلام می فرماید: «اگر همه چیز بنا بر قضا و قدر است پس اندوه چرا؟» (شیخ صدوق، 1384، ص450). حضرت علی (ع) می فرماید: چه نیکو غم زدایی است توکل کردن به تقدیر الهی (محمدی ری شهری، 1384، ص611). ج) نرم خویی: برای شادی جزء از نرم خویی یاری نتوان گرفت. چ)خردمندی: ریشه خرد توانمندی است و میوه آن شادی است(مجلسی، 1404ق، ج75، ص17). ح)شادکردن دل دیگران: امام علی (ع) سوگند به آن که همه ی آواها را می شنود، هیچ کس دلی را شادمان نسازد، مگر آن که خداوند از آن شادمانی لطفی بیافریند و بدان گاه که گرفتاری و مصیبتی بدو رسد آن لطف، همچون آبی که در نشیب روان گردد به سوی آن مصیبت و گرفتاری سرازیرشود و آن را از او دور گرداند(حرعاملی، 1409ق، ص354). خ) تندرستی- امنیت- توانگری- قناعت- همدم سازگار: امام صادق(ع) فرمودند:پنج چیز است که هر کس آن ها را نداشته باشد، زندگیش گوارا نیست: تندرستی، امنیت، توانگری، قناعت و همدم سازگار(شیخ صدوق، 1400ق،ص367). د) توکل: امام علی(ع): هر که به خدا اعتماد کند خداوند شادمانی نشانش دهد و هر که به او توکل کند، خداوند کارهایش را کفایت کند. توکل به خدا، مایه ی نجات ازهربدی و محفوظ از هر دشمنی است(مجلسی، 1412ق،ص78). ذ) همنشین خوب: امام علی(ع) فرمودند: با دانشمندان بنشین تا خوشبخت شوی، همنشین خوب نعمت است و همنشین بد مصیبت است، با فرزانگان همنشینی کن تا خردت کمال یابد و شرافت نفس یابی و نادانی از تو رخت بربندد،با بردباران بنشین تا بردباریت افزون شود(آمدی، 1382،ص383). و) خشنودی: رسول خدا(ص) فرمودند هر گاه خدا بنده ای را دوست بدارد، مبتلایش گرداند، اگر صبر کرد اورا برای خود می گیرد و اگر خشنود بود اورا بر می گزیند. امام صادق(ع) فرمودند خشنودی، شکیبایی نسبت به آن چه خدا می کند، خواه خوشایند بنده باشد یا نه در رأس عبادت است و هیچ بنده ای در پیشامد های خوشایند و نا خوشایند از خدا خشنود نباشد مگر این که آن برایش بهتر باشد(مجلسی، 1412،ج2،ص60). محب هر چه را که از محبوب وی صادر شود نیکو می شمارد و نزد صاحب مرتبه ی خشنودی و رضا، فقروغنا، رنج و ناراحتی، تندرستی و بیماری، مرگ و زندگی یکسان است، زیرا همه را صادر از خدای سبحان می داند، و دوستی او در دلش استوار شده به گونه ای که افعال او را دوست دارد و خواست او را برخواهش خود ترجیح می دهد و به آن چه از او می رسد راضی است، صاحب مرتبه ی خشنودی و رضا همواره در در آرامش روان و راحت و سرورو بهجت است، زیرا هر چیزی را به چشم رضا می نگرد ودرهر چیز به نور رحمت الهی نظرمی کند به گونه ای که هر چیزی بر وفق مراد و خواهش او روی می دهد(نراقی، 1369). معیارها وشرایط شادی بر اساس آیات و روایات قرآن: الف) اطاعت از خدا: با بررسی احادیث وارده یکی از معیارهای شادی انسان در پرتو اطاعت خداوند می باشد چنان که امام(ع) می فرمایند شادی مؤمن به اطاعت پروردگارش می باشد و اندوهش به گناه و عصیان است(آمدی، 1366، ص181). ب) پرهیزازگناه: بر اساس دین مبین اسلام همیشه انجام یک کار باعث لذت و شادی نمی شود بلکه انجام ندادن و پرهیزازبرخی کارها موجب شادمانی انسان می گردد، چنان که امام علی(ع) می فرماید: اهتمام خود را مخصوص آخرتت گردان و اندوهت را مصروف، زیرا چه بسا اندوهگینی که اندوهش او را به شادی جاویدان رساند و چه بسیار با هم و غمی که به آرزویش دست یافت(آمدی، 1382،ص169). ج) احیای مکارم اخلاقی: امام صادق(ع) می فرمایند: شادی به سه خصلت است: وفاداری، رعایت حقوق دیگران و ایستادگی در برابر گرفتاری ها و مشکلات (مجلسی، 1404، ج75،ص237). چ)انجام اعمال صالح برای آخرت: امام علی(ع) به عبد الله بن عباس که پس از شنیدن کلام ایشان، می گفت: با هیچ گفتاری پس از گفته ی رسول خدا، چنین بهره مند نشدم فرمودند: اما بعد، آدمی را گاه به دست آوردن چیزی شاد می کند که در حال به آن می رسید و چیزی اندوهگین می کند که هرگز به آن نمی رسید. پس، شادی تو در جایی باشد که برای امری از امور آخرتت دست یابی و اندوهت آن جا باشد که امری از امورآخرتت را از دست دهی(سید رضی، 1383،ص365). خ) احیای حق و نابودی باطل: امام علی(ع) در نامه ای به عبدالله بن عباس می فرمایند: بهترین چیز نزد تو در دنیا، رسیدن به لذت ها، یا انتقام گرفتن نباشد، بلکه هدف تو خاموش کردن باطل، یا زنده کردن حق باشد، تنها به توشه ای که از پیش فرستادی خشنود باش، و بر آن چه به جای می گذاری، حسرت خور، و همت و تلاش خود را برای پس از مرگ قرار ده(سید رضی، 1383، ص432). شاد کردن دیگران از نظر قرآن و دین اسلام: از نظر قرآن شادی و نشاط نه تنها مذموم نبوده بلکه به راه رسیدن به آن سفارش نموده و شاد کردن دیگران را از حسنات می داند و افرادی که جهت ناراحتی دیگران تلاش می کنند، بدترین افراد بر شمرده است. از این جهت است که اسلام، زدودن اندوه را از دل افراد مؤمن سفارش نموده می کند وبه استحکام پیوند ها به ویژه صله ی رحم اهتمام ویژه دارد و حتی در کتاب های حدیثی باب را بدین منظور گشوده اند(باب ادخال السرورعلی المؤمنین). که حاکی از اهتمام اسلام به نشاط و شادابی واقعی برای انسان است. لذا امام صادق(ع) در این باره می فرماید: تبسم مؤمن به مؤمن و زدودن گرد و غبار اندوه از چهره مؤمن از حسنات است و بهترین اطاعت از خداوند و محبوب ترین آن نزد خداوند خوشحال نمودن مؤمنین است(کلینی،1362، ص188). کاربردهای اطلاعات مربوط به شادی: شادی، یکی از شاخص های کیفیت بارز زندگی است. یعنی آثارآن به وضوح در زندگی و حالات افراد دیده می شود. این شاخص، به همراه شاخص های سلامت روانی و جسمانی، نشانگر میزان کامیابی افراد است. برخی از کاربردهای مربوط به شادی به شرح زیر است: الف) اندازه گیری کیفیت زندگی: ابتدایی ترین کاربرد داده های مربوط به شادی، برآورد کیفیت بارز زندگی افراد جامعه است. این کاربرد معمولاً وقتی مورد توجه است که سیاست گذاران اجتماع می خواهند دریابند که، آیا در جامعه مسئله ای وجود دارد، که نشاط مردم را به مخاطره انداخته و نیاز به مداخله داشته باشد (وینهوون، 1984). ب)تعیین میزان پیشرفت اجتماعی: یکی از موارد کاربرد داده های مربوط به مطالعه ی شادی، نشان دادن رکود یا رونق اجتماعی، در طول زمان است. در این مورد می توان به پژوهش استرلین(1974) اشاره کرد. استرلین مشاهده کرد، با وجود دو برابر شدن رفاه اقتصادی مردم، سطح شادی آن ها تغییر نکرده است. استرلین نتیجه گرفت که، پول نمی تواند لزوماً شادی را برای افراد جامعه به ارمغان آورد. ج) تعیین شرایط خوب زندگی: جالب ترین کاربرد پژوهش های تجربی شادی و نشاط، مربوط به اعتبار یابی ایده هایی است، که راجع به زندگی خوب و ایده هایی مربوط به جامعه ی خوب ارائه می شوند. به عنوان مثال ممکن است، برخی از سیاست گذران یا مصلحان جامعه، این ایده را مطرح کنند که خانه های سبک سبک A یا سبک B، تأثیری در کیفیت زندگی مردم ندارند. از پژوهش هایی که برای تعیین شرایط خوب زندگی انجام شده اند می توان به پژوهش های لین(1991) اشاره نمود که تلاش می کند تأثیر نظم اقتصادی غربی را بر میزان نشاط مردم برآورده کند. بخش سوم: پیشینه ی پژوهش یافته های داخلی: زاهد زاهدانی وکلانتری(1388) در پژوهشی تحت عنوان: هویت دینی و جوانان، که نتیجه ی پژوهشی تجربی در ایران است، به دنبال بررسی میزان احساس تعلق به هویت دینی و عوامل مؤثربر آن هستند. جامعه آماری این تحقیق، دانش آموزان مقطع متوسطه، سال سوم دبیر ستان نواحی چهار گانه ی آموزش و پرورش شهر شیراز هستند که نمونه ای متشکل از 400 نفر، شامل دختران وپسران مورد مطالعه را دربر می گیرد. نتایج نشان داد 88% دانش آموزان دارای هویت دینی قوی هستند و تنها 4% پاسخگویان، در این حوزه دارای مشکل یا بحران هستند. بیش از 94% دانش آموزان خداوند را ناظر بر اعمال خود می بینند ودر بعد اعتقادی به خداوند ایمان دارند. روی هم رفته هویت دینی دانش آموزان در حد بالایی است و بیشتر دانش آموزان دارای اعتقادات دینی بالایی هستند. صادقی(1387)پژوهشی تحت عنوان: بررسی رابطه ی وضعیت نگرش مذهبی و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران، که به صورت توصیفی انجام گرفته است. وی از پرسشنامه نگرش سنجش مذهب(گلریز،براهنی،1353)25 سوالی وپرسش نامه سنجش سلامت روان 28 سوالی( 28GHQ)استفاده کرده است،که آن ها را بصورت تصادفی بین 222 نفر(86پسرو136 دختر)توزیع کرده وپس از جمع آوری پرسشنامه وتجزیه وتحلیلهای آماری، به این نتیجه رسیده است که میزان همبستگی نگرش مذهبی وسطح سلامت روان دختران،بیشتر از پسران است. این یافته ها در جهت تایید یافته های قبلی است که نشان می دهد ارتباطی بین نگرش مذهبی وسلامت روان وجود دارد. در پایان اشاره می کند که توجه به وضعیت اجتماعی و فرهنگی در جهت ارتقاء نگرش مذهبی و سلامت روان پسران ضروری است. حقیقی ودیگران(1386) درپژوهشی رابطه ی الگوی پنج عاملی شخصیت، هویت با احساس شادکامی را مورد مطالعه قرار دادند. شرکت کنندگان در این پژوهش پرسش نامه ی شاد کامی آکسفورد و فرم کوتاه شخصیتی –هویتی نئورا تکمیل کردند. نتایج نشان داد که شاد کامی با برون گرایی دارای همبستگی و با روان نژندگرایی دارای همبستگی منفی بود. تحقیقات نشان داد که نه تنها ویژگی های ناب شخصیتی مثل برون گرایی وروان نژند گرایی با شادکامی همبستگی دارند، بلکه وجوه شناختی شخصیت نیز با شادکامی مرتبطند. معتکف فرد(1385) پژوهشی تحت عنوان: بررسی میزان شادکامی و عمل به باور های مذهبی در رابطه با جنس مخالف در دانشجویان دانشکده ی علوم پزشکی شهرستان سبزوار را انجام داده است، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی میزان شادکامی وعمل به باور های مذهبی در رابطه با جنس مخالف در دانشجویان دانشکده ی علوم پزشکی شهرستان سبزوار بوده است. در مجموع نتایج به دست آمده در فرضیه های اصلی وجود رابطه ی معنا دار را نشان می دهد. واین که میزان شاد کامی افرادی که با کسی ارتباط ندارند بیش از کسانی است که چنین ارتباطی دارند. وهمچنین میزان دین داری کسانی که با جنس مخلف رابطه ندارند بالاتر از کسانی است که به فرد خاصی علاقه مند هستند و نیز در بررسی فرضیه های فرعی بین میزان عمل به واجبات و مستحبات دینی افرادی که از لحاظ ارتباط با جنس مخالف وضعیت های مختلفی دارند تفاوت معنا دار به دست آمد واین که بین میزان دین داری و میزان شادکامی وبین عمل به واجبات و مستحبات دینی و میزان شادکامی همبستگی وجود دارد. بهرامی وتمنایی فر(1384) در پژوهشی رابطه بین ابعاد جهت گیری مذهبی، سلامت روان و اختلال های روان شناختی 12 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه تهران را که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند، مورد بررسی قرار دادند یافته های پژوهش آن ها نشان داد که بین ابعاد اختلال های روانی، سلامت و ابعاد جهت گیری مذهبی همبستگی وجود دارد. غفوری کله(1384) در پژوهشی تحت عنوان: بررسی هویت دینی وملی نوجوانان شهر تهران با تاکید بر تأثیر خانواده برآن، با استفاده از روش پیماشی و با بهره گیری از تکنیک پرسش نامه، هویت ملی ودینی 390 نفر از جوانان 18-25 ساله شهر تهران را در مناطق مختلف آن را مورد بررسی قرار داده، که در آن هویت مطرح شده باویژگیهای فردی و خانوادگی آنان را در ارتباط قرار داده، واز جمله نتایج به دست آمده ی آن به شرح ذیل می باشد: در خانواده هایی که والدین پایبندی بالایی نسبت به مؤلفه های ملی ودینی دارند، جوانان آن ها نیز از هویت ملی و دینی قویتری برخوردارند. عملکرد والدین در زمینه ی آموزش جوانان در دو بعد ملی ودینی با هویت ملی ودینی جوانان در ارتباط می باشد واین ارتباط مستقیم ومثبت ارزیابی شده است. بیات ریزی(1384) در پژوهشی تحت عنوان: بررسی رابطه ی شادکامی با عمل به باور های دینی و برون گرایی در دانشجویان رشته پرستاری وپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران به این نتایج دست یافت: هدف این پژوهش تعیین میزان شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران و رابطه ی آن با عمل به باور های دینی وبرون گرایی است. بدین منظور از بین دانشجویان رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران با روش نمونه گیری تصادفی تعداد 364 نفر دانشجوی دختر وپسر انتخاب شدند و پرسش نامه 25 سؤالی فرم 29 سؤالی پرسش نامه آکسفورد تجدید نظر شد و پرسش نامه آکسفورد در مورد آنان اجرا شد برای تجزیه وتحلیل داده ها از میانگین انحراف استاندارد آزمون T و آزمون معنی دار بودن ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد که بین شاد کامی با نگرش عمل به باور های دینی رابطه ی مثبت معنی دار وجود دارد. از طرف دیگر رابطه بین شادکامی و مؤلفه های آن با برون گرایی مثبت و معنی دار می باشد و همچنین بین عواملی چون جنسیت، تأهل، طول مدت ازدواج با شادکامی رابطه ی معنی دار مثبتی وجود ندارد. آزموده(1382) پژوهشی تحت عنوان: رابطه ی جهت گیری مذهبی با سر سختی و شادکامی دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی را انجام داده است. در این پژوهش از سه پرسشنامه جهت گیری مذهبی درونی و بیرونی آلپورت و پرسشنامه ی زمینه های دید گاه های شخصی و پرسش نامه ی شادکامی آکسفورد استفاده شده است. برای انجام این تحقیق 200 نفر از دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی از دو جنس مرد و زن به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و روش انجام پژوهش به صورت میدانی بود که دو طرح پژوهشی مورد استفاده قرار گرفت که عبارت بودند از:1-روش شبه تجربی 2-روش همبستگی. یافته های پژوهش نشان داد که افرادی که دارای مذهب درونی هستند یعنی مذهب بعدی از شخصیت شان است وانتها وهدف نهایی است و وسیله ای برای رسیدن به اهداف دیگر نیست،به دلیل داشتن معنا وهدف در زندگی، مذهب می تواند در ایجاد سر سختی و شادکامی نقش سازنده ای داشته باشد. یافته های خارجی: کیز و ریتزس(2007) در پژوهش خود نقش هویت مذهبی را بر حرمت خود و نشانه های افسردگی درکارگران مسن و باز نشسته، برجسته ساختند. نتیجه ی به دست آمده از این بررسی نشان داد هنگامی که هویت مذهبی افزایش می یابد، حرمت خود افزایش یافته و نشانه های افسردگی کاهش می یابد. ادینگتون و شومن(2004) در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که شادکامی به طور معنی داری با تعیین قدرت مذهبی، قدرت رابطه ی شخصی با خدا، تجارب عبادت کنندگان و جنبه های مذهبی و مشارکتی دین داری حتی بعد از کنترل سن، درآمد، و وضعیت تأهل رابطه دارد. کیم و دیگران(2004) به این نتیجه رسیدند که عمل به باور های دینی با هیجانات و عواطف مثبت مانند خوش خلقی، شادکامی، مهربانی، اعتماد به نفس، توجه و آرامش رابطه ی مثبت دارد. ماهونی ودیگران(2002) بعد از بررسی تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که عمل به باور های دینی موجب افزایش مشارکت کلامی، افزایش میزان شادکامی، کاهش چشمگیر پرخاشگری و تعارضات شده است. کوهن(2002) در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که معنویت موجب شادکامی و رضایت از زندگی بیشتر در افراد می شود و آن ها معمولاً بیان می کنند که عقاید معنوی شان احساسی از امیدواری، و آرامش به آن ها می دهد و این عقاید به آن ها کمک می کند تا با مشکلات زندگی سازگار شوند. آرگایل (2001) در تحقیق خود به این نتیجه رسید که هنگامی که تجارب مذهبی در حال دعا ونیایش رخ می دهند، احساس سلامت وشادکامی در بالاترین حد قرار می گیرد، به عبارت دیگر، بیشترین تأثیر مذهب بر شادی به دلیل نیایش زیاد و نزدیکی به خداوند است. هیلز وآرگایل(1998) با انجام پژوهشی تحت عنوان: تجارب مذهبی و موسیقایی و ارتباط آنها با شادی، به این نتیجه رسیدند که تجارب مذهبی و موسیقایی، تا حدودی در ایجاد نشاط مؤثرند یکی از نتایج این پژوهش این است که تأثیر مثبت موسیقی ومذهب بر نشاط، بواسطه ی این است که روابط اجتماعی افراد را توسعه می دهد. هالامی وآرگایل(1997) در تحقیقی که تحت عنوان"روان شناسی رفتار، عقیده وتجربه مذهبی"انجام داده اند به این نتیجه رسیدند که افراد کمتر مذهبی به این دلیل کمتر شادند که اطمینان و یقین کمتری دارند. دول واسکوکان(1995) در تحقیق خود تحت عنوان مدل شناختی تأثیر مذهب بر سلامتی به این نتیجه رسیدند که باورهای مذهبی از طریق افزایش احساس کنترل،غنی سازی خودوخوش بینی،باعث ایجادشادی می شود. جمع بندی: مطالعات تاریخی گواه آن است که، دین به عنوان یک واقعیت موجود در جهان هستی از بدو خلقت انسان مطرح بوده است. مردم همواره برای نیل به به کمال از آن استفاده می کرده اند. قرآن کریم، بحث های مفصلی بر روی پرورش صحیح انسان داشته و بر روی بهداشت روانی بحث می کند . امروزه روان شناسان دریافته اند ، که دعا و نماز و داشتن ایمان محکم؛ تشویش، نگرانی و یأس را برطرف میسازد. به طور کلی نظریه پردازان دیگری وجود دارند که راه رسیدن به شادکامی و خوشبختی روان شناختی را در پرتو توجه به ارزش ها و هدف های معنوی، نیاز های بنیادین، معنا دار بودن و هدفمندی زندگی، عشق و علایق دینی و الهی میدانند. پیشینه ی تحقیقات نشان می دهد که تحقیقات زیادی راجع به شادی و همچنین در زمینه ی دین و مذهب انجام گرفته است، اما بحث ما در این پژوهش دانشجویان است که افرادی فرهیخته و جوان هستند در این رابطه بهره گیری از نظرات روان شناسان، جامعه شناسان، محققین علوم دینی و تاریخ شناسان امری ضروری برای شناخت مبانی و ضرورت های شادی در جوانان است. 314325155575منابع و مآخذمنابع فارسیمنابع انگلیسی00منابع و مآخذمنابع فارسیمنابع انگلیسی منابع فارسی: آرین، خدیجه(1387). بررسی رابطه دین داری و روان درستی ایرانیان مقیم کانادا، پایان نامه ی دوره دکتری، تهران: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ایران. آرگایل، مایکل(1386). روان شناسی شادی، ترجمه فاطمه بهرامی و همکاران، چاپ دوم، اصفهان: جهاد دانشگاهی. آلستن.پ. وبیکر، ملتونولنگهاوزن(1376). محمد، دین وچشم اندازهای نو، ترجمه ی غلام حسین توکلی، قم: دفتر تبلیغ اسلامی، حوزه ی علمیه ی قم. آزموده، پیمان(1382). رابطه ی جهت گیری مذهبی با سرسختی و شادکامی دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی. آذربایجانی، مسعود(1382). تهیه و ساخت آزمون جهت گیری مذهبی با تکیه بر اسلام، مؤسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه، قم: زیتون. آذربایجانی، مسعود.، موسوی اصل، مهدی(1385). روان شناسی دین، قم: پژوهشکده ی حوزه و دانشگاه. آذرخش، اردشیر(1378). بررسی بحران هویت جوانان و ارتباط آن با برخی متغیر های اجتماعی، پایان نامه ی دوره کارشناسی ارشد، اصفهان: دانشگاه اصفهان. آمدی، عبدالواحد بن محمد تمیمی(1382). غررالحکم و دررالکلم، ترجمه محمد علی انصاری، قم: امام عصر(عج). آموزگار، حبیب ا...(1374). فرهنگ فارسی دانش، تهران: صفار. آیزنک، مایکل(1375). روان شناسی شادی، ترجمه ی مهرداد فیروزبخت وخشایار بیگی، تهران: هدف-گلشایی. آیزنک، مایکل(1378). همیشه شاد باشید، ترجمه ی ز. چلونگر، تهران: نسل نو اندیشه. احمدی، حمید(1384). دین و ملیت در هویت ایرانی، مجله ی دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی، ش67 الیاسی، محمدحسین(1385). عوامل مؤثر برشادکامی دانشجویان، مطالعات بسیج، ش33. الیاده، میر چاه(1369). دین پژوهی، ترجمه ی بهاء الدین خرمشاهی، ج1، تهران: علمی فرهنگی. امیر حسینی، خسرو(1385). مهارت های شاد زیستن(روان شناسی شادی وسلامت)، تهران: عارف کامل. ایمان پور، محمد تقی(1381). بررسی و ارزیابی عوامل مؤثر بر هویت دینی جوانان در شهر شیراز، ویژه نامه علمی-پژوهشی دانشکده ی ادبیات وعلوم انسانی. بیات، بهرام(1378). بررسی بحران هویت جوانان و ارتباط آن با برخی متغیر های اجتماعی، پایان نامه ی دوره ی کارشناسی ارشد، اصفهان: دانشگاه اصفهان. بیات ریزی، مهتاب(1384). بررسی رابطه شاد کامی با عمل به باورهای دینی و برون گرایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی. بهرامی احسان، هادی.، تمنایی فر، شیما(1384). رابطه ی بین ابعاد جهت گیری مذهبی، سلامت روان واختلال های روان شناختی دانشگاه تهران. بهزاد مقدم، زهرا( 1382).نقد و بررسی دیدگاه های روان شناختی و جامعه شناختی در باب ماهیت و منشأ دین، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه قم. بیابان گرد، احمد(1377). تعهد اجتماعی جوانان و عوامل مؤثر بر آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی. بیرو، آلن(1375). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر سارو خانی، تهران: موسسه کیهان. پلاچیک، روبرت(1376). هیجان ها، ترجمه ی محمود رمضان زاده، مشهد: آستان قدس. پیل، نورمن(1371). مثبت درمانی، ترجمه ی توراندخت تمدن، تهران: روشنفکران. حاجیانی، ابراهیم(1379). تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، ش5. توسلی، غلام عباس(1379). نظریه های جامعه شناسی، تهران: سمت. حبیب زاده مرودشتی، فهیمه(1383). بررسی هویت ملی- دینی جوانان و تأثیر آن بر مشارکت اجتماعی آن ها، پایان نامه ی کارشناسی ارشد جامعه شناسی، تهران: دانشگاه الزهراء. حر عاملی، محمد بن الحسن(1409) وسائل الشیعه،جلد 29، قم: مؤسسه ی آل البیت علیهم السلام. حقیقی،ج.، خوش کنش، ا.، شکر کن، ح(1385). رابطه ی الگوی پنج عاملی شخصیت با احساس شادکامی در دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره سوم، سال سیزدهم، ش 3. حیدری، مجتبی(1386). دین داری و رضامندی خانوادگی، قم: مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی. جعفری، محمد تقی(1377). فلسفه ی دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ی اسلامی. جعفری، سید ابراهیم(1383). بررسی میزان شادمانی و عوامل همبسته با آن در میان دانشجویان و دانشگاه های شهر اصفهان، پایان نامه ارشد، اصفهان: دانشگاه اصفهان. جوادی آملی، عبدالله(1372). شریعت در آیینه ی معرفت، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء. جواد زاده ی شهشهانی، افسانه(1383). بررسی هویت دینی و تفکر انتقادی و رابطه ی این دو در دانشجویان22-20 ساله، تهران: دانشگاه تهران. داوودی، محمد(1383). سیره تربیتی پیامبر (ص)واهل بیت (ع)جلد2: تربیت دینی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه. دورکیم، امیل(1383). صور بنیادی حیات دینی، ترجمه ی باقر پرهام، تهران: نشر مرکز. دهخدا، علی اکبر(1372). لغت نامه ی دهخدا، تهران: دانشگاه تهران. رجایی، علی رضا(1387). درمان شناختی هیجانی-دینی، چکیده ی مقالات همایش منطقه ای شیوه های نوین ارتقای سلامت روانی، دانشگاه آزاد اسلامی تربت جام. رجبی، محمود(1380). انسان شناسی، ج1، قم: مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی. زاهد زاهدانی، سعید.، کلانتری، عبدالحسین.، عزیزی، جلیل(1388). هویت دینی وجوانان، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، ش6. سیاسی، علی اکبر(1388). نظریه های شخصیت یا مکاتب روانشناسی، تهران: دانشگاه تهران. سید رضی، سید محمد بن الحسن الموسوی(1383). نهج البلاغه،تصحیح صبحی صالح، ترجمه ی محمد دشتی، قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع). سیف، علی اکبر(1385). روان شناسی پرورشی، تهران: آگاه. شیخ صدوق، محمد بن علی بابوبه ی قمی(1400). الامالی، بیروت: مؤسسه علمی. شیخ صدوق، محمد بن علی بابویه ی قمی(1384). خصال، تحقیق علی اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین. صادقی، محمدرضا(1387). بررسی وضعیت نگرش مذهبی وسلامت روان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران، طرح پژوهشی با حمایت دانشگاه علوم پزشکی مازندران. طباطبائی، سید محمد حسین(1366). تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، جلد16، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه. طباطبائی، فوزیه(1377). بررسی رابطه بین پایگاه های هویت و سبک های مقابله با بحران در نوجوانان و جوانان مشهد، پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی، تهران: دانشگاه الزهراء. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن بن فضل (1379ق). مجمع البیان، ترجمه ی رسول هاشمیان محلاتی، ج8، بیروت: داراحیاء التراث العربی. طریحی، الشیخ فخر الدین (1414ق). مجمع البحرین، الدرسات السلامیه، ج2، قم: مؤسسه البعثه. عابدی،محمد رضا(1383). شادی در خانواده، تهران: مطالعات خانواده. عابدی، محمد رضا.، میر شاه جعفری، ابراهیم.، لیاقتدار، محمد جواد(1385). هنجاریابی شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاه های اصفهان، مجله ی روان پزشکی و روان شناسی، ش45. عباسی قادی، مجتبی(1382). بررسی رابطه استفاده از اینترنت وهویت دینی کاربران، دفتر مطالعات توسعه ورسانه ها، معاونت امور مطبوعاتی واطلاع رسانی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. علیخانی، علیاکبر(1383). دین و ملیت در هویت ایرانی، مجله دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی، ش67. عمید، حسن(1363). فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیر کبیر. غفوری کله، معصومه(1384). بررسی هویت دینی وملی نوجوانان شهر تهران با تاکید بر تاثیر خانواده بر آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه الزهراء(س). کار، آلان(1385). روان شناسی مثبت علم شادمانی و نیرومندی های انسان، ترجمه ی حسن پاشا شریفی و دیگران، تهران: سخن. کرمی نوری، رضا.، مکری، آذرخش.، محمدی فرد، محمد.، یزدانی، اسماعیلی(1381). مطالعه عوامل مؤثر براحساس شادی وبهزیستی در دانشجویان دانشگاه تهران، مجله ی روان شناسی و علوم تربیتی، سال سی و دوم، ش 1. کلینی رازی، ابیجعفرمحمدبنیعقوب(1401). الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، بیروت: مؤسسه الوفاء. کمالی نژاد، محمد حسین(1380). بررسی مفهوم تجربه نزد هگل، پایان نامه ی دکتری، تهران: واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. لقمانی، احمد(1380). شیوه های جذب جوانان در تبلیغ، قم: پارسیان. مجلسی،محمد باقر(1412ق).بحار الانوار الجامعه لدررالاخبار الائمه اطهار،ج14 و45، بیروت:مؤسسه الوفاء. محمدی ری شهری، محمد(1384). میزان الحکمه، ترجمه ی حمید رضا شیخی، چاپ سوم، قم: دارالحدیث. مصباح یزدی، محمد تقی(1377). اخلاق در قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. مصباح یزدی، محمدتقی(1365). آموزش عقاید، ج1، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. مطهری، مرتضی(1380). فطرت، چاپ سیزدهم، تهران: صدرا. مطهری، مرتضی(1388). توحید، چاپ دهم، تهران: صدرا. مطهری، مرتضی(1358). انسان و ایمان، تهران: صدرا. ملکی، حسن(1375). صلاحیت های عاطفی و داشتن صبر وشکیبایی درتعلیم وتربیت، رشد معلم، ش 120. مولانا، جلالدین بلخی(1379). مثنوی معنوی، (تصحیح شده رینولدینکسون)، تهران: پیمان. معتکف فرد، مهدی(1385). بررسی میزان شادکامی وعمل به باور های مذهبی در رابطه با جنس مخالف در دانشجویان دانشکده ی علوم پزشکی شهرستان سبزوار، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی رود هن. منصور نژاد، محمد(1385). دین وهویت، تهران: مؤسسه مطالعات ملی، تمدن ایرانی. منصور، محمود،. دادستان، پریرخ،. راد، مینا (1363). لغت نامه ی روان شناسی، تهران: ژرف. میر شاه جعفری، ابراهیم.، عابدی، محمد رضا.، لیاقتدار، محمدجواد(1383). بررسی میزان شادمانی و عوامل همبسته با آن در میان دانشجویان دانشگاههای شهر اصفهان، گزارش تحقیق: اصفهان، حوزه ی معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان. نراقی، ملا محمد مهدی(1369). علم اخلاق اسلامی گزیده جتمع السعاده، ترجمه سید جمال الدین مجتبوی، بی جا: حکمت. ویلم، پل ژال(1377). جامعه شنایس ادیان، ترجمه عبد الرحیم گواهی، تهران:تبیان. هگل، همیلتون، ملکم(1377). جامعه شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: تبیان. هومن، حیدر علی(1387). شناخت روش علمی در علوم رفتاری، تهران: سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه(سمت). هیوم، رابرت(1372). ادیان زنده ی جهان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. منابع انگلیسی -Argyle,M.(2001).the social psychology of work, London: penguin. -Adams,GeraldR.,Gullotta,Thomap.,and,Adams,carolMarkstorm. (1994).Adolescen lifeexperiences.California: Brooks/Colepublhshing company. -Bardly,R.H.,and corwyn,R.F.(2004) .life sathsfaction amang Europeon American African American Chines American and Dminican American adoles-cents Internathonal Journal of behavioral Development,28,364-400. -Cohen,D.,Yoon,D.P.,and Johnstone,B.(2002).DiffeRentiating the impact of spiritual experiences,Religious practices and congregational support onThe mental health of individuals with heteroge-Neaus medical disorders.International Journal forThe psychology of Relhghon,19(1),121-138 -Crippen.T.(1988).old and New Gods in the Modern world: Towarda Theory of Relhghous TransformationSocial forces,vol,67. -Dickey,M.T.(1999).the pursui of happiness. http www.Dickey.org/happy.Htm. -Diner, E.(2002).frequently Asked question (FAQS)abut subjective well-being (Happiness and life satisfication). Aprinter for report and new comers. -Diner,E.,suh,E.M.,lucas,R.E.,and smith,H.l(1999) Subjecive well being There decades of Well-being.Psychologically bulletin,125(2),276.302. -Diner, E and Suh, M.(1998).subjective well being and age: An International analysis .Annual Review of Gevontology and Geriatrics ,77,304-324. -DULL,V T.,and Skokan,l.a.(1995).A cognitive modele of religion influence on health, journal of social Issues,51,49-64. -Eddington, N., and shuman, R (2004). Subjective well – being. Presented by continuity psychology education -Ellison.c.G.(2001).Relligious involvement and subjective well-being.Journal and social behavior,32,80-99. -Hallahmi, B.B and Argyle,M.(1997).The psychology of Religious Behavior, Be life Experience, London: Rout ledge. -Hay.D. (1982). Exploring inner space, Harrnonds worth: penguin. -Hills, P and Argyle, M (1998).Musical and religious experiences and their relation ship to happiness ,personality and Individuals rence,25,91-102. -Kennth.M(2006).Toward an assessment of socialIdentity”:the structure of grop identification. Bright Journal of social psychology, vol.30,pp293-307. -Keyes,c .l.M.,and Reitzes,D.(2007).the role of Religious identity in the mental health of olderWorking and retired adults Agin and mental Health,11,434-443. -Kim, M. (2004).spirituality and affect:Aothers Function of changes in religious affiliation .Journal of family psychology.vol13.issue 3,17. -KirkPatrick,L.A.(1999).Attachment and religious representatation and behavior. In. J.Cassidy and p.shaver(Eds),Hand book of attachment Theory and research(pp.803-822).NewYork:Guilford. -Mahoney ,A.& others.(2002) Marriage and the spiritual realm: the role of proimal and distal religious constructs in marital functioning Journal of family psychology.vol13,issue3,17. -Silligman,M.E.p(2002).positive psychology: An interlocution American psychologist,55,5-14. -Park,c.,chen, I.M.,suh,E.M.,lucas,R.E,and smith, H.l.(1999).Subjecthve Well being(happiness and life satisfication) A Printer for report and new comers. -Polma, M.,and pandelton.B.F.(1991).Exploring Neglected Dimensison of Religtion in Quality of Life Reseach. Lewiston,in: Edwin Mallon press. -Tiger,L(1998). Opthmhsm: The biology of hope. New York:simon and Schuster. -Turner J.H. (1999).the structure ofsociological Theory, six Edition,wads worth publishing company New York. -Veenhoven,R.(1994).Is happiness atrait?tests of the Theory That abetter society does not marke people any happier.social indicator Research. 32,101-106. -Watson,D.,clark,l.A.Andcarer,(1988).positiveand depressive. Journal of Abnormal psychology. 97.346-353.